Οι Κατάσκοποι του Βατικανού

Γράφει ο Κώστας Μαυραγάνης

CIA, NSA, KGB, Στάζι, ΜΙΤ, Μοσάντ, NKVD… Ονόματα μυστικών υπηρεσιών που έσπερναν -και σε κάποιες περιπτώσεις συνεχίζουν να το κάνουν- τον φόβο στους απανταχού αντιπάλους των κυβερνήσεων που υπηρετούσαν. Μεταξύ των υπηρεσιών πληροφοριών που κατά καιρούς έχουν καθορίσει τις τύχες εθνών, υπάρχουν κάποιες οι οποίες είναι πρακτικά άγνωστες: χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι μυστικές υπηρεσίες ενός εκ των αρχαιοτέρων πόλων ισχύος του κόσμου, του...
Βατικανού.

Οι υπηρεσίες πληροφοριών και οι κατάσκοποι, αν και τις περισσότερες φορές απέχουν πολύ από τις κινηματογραφικές εκδοχές τους, δεν έπαψαν ποτέ να αποτελούν τους «άρχοντες των σκιών» , ενορχηστρώνοντας ανόδους και πτώσεις κυβερνήσεων, εισβολές, «σκοτεινές» αγοραπωλησίες και πολλές άλλες δραστηριότητες οι οποίες διαμορφώνουν την εικόνα του κόσμου μας.

Ένας από τους σημαντικότερους ερευνητές πάνω στο συγκεκριμένο θέμα είναι ο Ντέιβιντ Αλβαρέζ, συγγραφέας των βιβλίων «Nothing Sacred: Nazi Espionage Against the Vatican, 1939-1945» και «Spies in the Vatican». Η έρευνα του Αλβαρέζ επικεντρώνεται στην περίοδο από τους Ναπολεόντειους Πολέμους μέχρι και τον Δεύτερο Παγκόσμιο και είναι βασισμένη σε αρχεία διπλωματικών υπηρεσιών και υπηρεσιών πληροφοριών από τη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία, τις ΗΠΑ και φυσικά το Βατικανό.

Σε συνέντευξή του στο religioscope.info, ο Αλβαρέζ, καθηγητής του School of Liberal Arts του St Mary’s College της Καλιφόρνια, χαρακτηρίζει το 1870 και το τέλος της Παπικής Πολιτείας ως «έναρξη» των σύγχρονων υπηρεσιών πληροφοριών του Βατικανού. Μέχρι τότε, η συλλογή πληροφοριών για τη διαμόρφωση της πολιτικής της Παπικής Πολιτείας γινόταν με τα ίδια μέσα, τρόπους και μεθόδους που χρησιμοποιούνταν από τα υπόλοιπα κράτη- έθνη της Ευρώπης: πληροφοριοδότες, έλεγχος αλληλογραφίας, παρακολούθηση ατόμων ενδιαφέροντος, διείσδυση πρακτόρων σε αδελφότητες και γενικότερα σε δίκτυα ισχύος/επιρροής.

Από το Συμβούλιο της Βιέννης (1814-1815) και μετά, μέχρι το 1870, οι διαδικασίες συλλογής πληροφοριών συνέχισαν να είναι λίγο- πολύ αντίστοιχες αυτών που περιγράφηκαν παραπάνω. Ωστόσο, το τέλος της Παπικής Πολιτείας σήμανε την πτώση του «κρατικού» χαρακτήρα του Βατικανού, και κατ’ επέκτασιν των δυνατοτήτων συλλογής πληροφοριών του. Από εκεί που ο παπικός θρόνος αποτελούσε κάποτε έναν από τους πλέον καλά πληροφορημένους πόλους ισχύος του κόσμου (αντλώντας πληροφορίες από κάθε άκρη του γνωστού κόσμου, χάρη στην παρουσία των ιερέων του σε εκκλησίες και ιεραποστολές), η αποδυνάμωσή του ήταν αξιοσημείωτη, καθώς φάνηκε να στρέφεται σε πιο «πνευματικά» παρά «πολιτικά» θέματα. Παρόλα αυτά, το Βατικανό συνέχισε να διαθέτει τις πηγές του, μεταξύ των οποίων χαρακτηριστική θέση, λόγω της φήμης τους πάνω σε θέματα «ανορθόδοξων επιχειρήσεων» κατέχουν οι Ιησουΐτες, που πάντοτε είχαν τη φήμη ότι ήταν ιδιαίτερα ικανοί σε θέματα συλλογής πληροφοριών, όπως και οι «Λευκοί Πατέρες» στην Αφρική.

Η «σοβιετική» εποχή

Το πλέον ενδιαφέρον κεφάλαιο στο θέμα των υπηρεσιών πληροφοριών του Βατικανού σχετίζεται άμεσα με τη Ρωσία ή πιο σωστά την ΕΣΣΔ και τις χώρες δορυφόρους της. Αν και το Βατικανό αποτελεί ίσως το μόνο κράτος στον κόσμο το οποίο αρνείται κατηγορηματικά πως διαθέτει κάποια εξειδικευμένη υπηρεσία πληροφοριών κατά καιρούς έχουν διαρρεύσει πληροφορίες για καθαρά «κατασκοπευτικές» επιχειρήσεις: σε μία από αυτές τις περιπτώσεις, θεωρείται πως πράκτορες του Βατικανού συνεργάστηκαν με τη CIA το 1982 για την υποστήριξη της «Αλληλεγγύης» του Λεχ Βαλέσα στην Πολωνία, μία επιχείρηση η οποία διήρκεσε μέχρι τα τέλη του ‘80. Επίσης, το 1995 δύο καθολικοί ιερείς απελάθηκαν από την Ουκρανία, κατηγορούμενοι για κατασκοπεία. Αξίζει επίσης να σημειωθεί το περιστατικό του μυστηριώδους θανάτου του Αλόις Έστερμαν, επικεφαλής της Ελβετικής Φρουράς το 1998. Ο Έστερμαν και η γυναίκα του δολοφονήθηκαν από ένα μέλος της Φρουράς, τον Κέντρικ Τορνέι, ο οποίος αυτοκτόνησε αργότερα. Για τον Έστερμαν έχει ειπωθεί ότι ήταν στέλεχος της Στάζι από το 1979, καθώς και ότι στην πραγματικότητα δολοφονήθηκε από εκτελεστή που ακολουθούσε εντολές του Παπικού Θρόνου, καθώς γνώριζε πληροφορίες σχετικά με παράνομες εμπορικές δραστηριότητες του Βατικανού. Στο βιβλίο «Poteri forti» του Φερούτσιο Πινότι, αναφέρεται πως ο Έστερμαν είχε ταξιδέψει επανειλημμένα το 1981 στην Πολωνία για να συντονίσει την παραλαβή αγνώστων υλικών από την αντικομμουνιστική οργάνωση «Αλληλεγγύη». Επίσης, ο Έστερμαν είχε συνδεθεί με ένα επικίνδυνο παιχνίδι εξουσίας μεταξύ της οργάνωσης Opus Dei και μασονικών στοιχείων εντός της ιεραρχίας του Βατικανού, που επεδίωκαν τον έλεγχο της Ελβετικής Φρουράς.

Ορισμένες ρωσικές πηγές εκτιμούν ότι η ισχύς των «κατασκόπων» του Βατικανού είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι οι περισσότεροι νομίζουν: σε συνέντευξή του στον Αντρέι Σολντάτοφ (εφημερίδα «Version»), στέλεχος της FSB (της σημερινής αντικατασκοπείας της Ρωσίας) υπενθυμίζει πως η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ξεκίνησε από την Ουκρανία- και επισημαίνει πως το Βατικανό έπαιξε ρόλο στη δημιουργία της εθνικιστικής οργάνωσης UNA-UNSO και συνέχισε να εμπλέκεται στην Τσετσενία. Επίσης, κατά τον Μπόρις Λαμπούσοφ, του γραφείου τύπου του SVR (η ρώσικη υπηρεσία πληροφοριών), μπορεί να μην υπάρχει κάποια συγκεκριμένη δομή/οργάνωση στο Βατικανό που να ασχολείται με επιχειρήσεις συλλογής πληροφοριών, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι η παπική κυβέρνηση δεν είναι καλά πληροφορημένη για τα όσα συμβαίνουν στον κόσμο.

Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έλαβαν χώρα πολλά περιστατικά συλλήψεων καθολικών κληρικών σε όλη την Ευρώπη: το 1948 στην Ουγγαρία ο καρδινάλιος Μίντστσεντ συνελήφθη για κατασκοπεία, όπως και ο επίσκοπος Σούμπερτ το 1951 στη Ρουμανία. Το 1952, ο επίσκοπος Μποσίλκοφ στη Βουλγαρία καταδικάστηκε σε θάνατο για τον ίδιο λόγο.

Στα απομνημονεύματα του Όλεγκ Τουμάνοφ, παλιού στελέχους της KGB, γίνεται αναφορά για τον εντοπισμό ενός μικροφίλμ το οποίο περιείχε πληροφορίες σχετικά με τις μυστικές υπηρεσίες του Βατικανού. Επίσης, γίνεται λόγος για το Russicum: υποτίθεται πως πρόκειται για μία άκρως απόρρητη υπηρεσία, που ιδρύθηκε το 1929 και στην οποία στελέχη του Βατικανού εκπαιδεύονταν για επιχειρήσεις στην ανατολική Ευρώπη, μαθαίνοντας τα πάντα για τις γλώσσες, κουλτούρες, πολιτικά κατεστημένα κτλ της ευρύτερης περιοχής, όντας έτοιμοι να αναλάβουν ανά πάσα στιγμή «επικίνδυνες αποστολές» . Το 1999 η ιταλική UAAR (Ένωση Άθεων και Αγνωστικιστών) επιβεβαίωσε πληροφορίες περί εκπαίδευσης πρακτόρων του Βατικανού αναφορικά με επιχειρήσεις εντός της Σοβιετικής Ένωσης, κάτι στο οποίο έχει αναφερθεί και ο Σμιντ- Ένμ

παουμ, Γερμανός ειδικός σε θέματα κατασκοπείας στο βιβλίο του «Intelligence Services of North America, Europe and Japan» .

Άξια λόγου είναι η υπόθεση του «Μοναστηρίου Μοντέστο» στο Μιλάνο, που ο Όλεγκ Τουμάνοφ είχε αναφέρει πως αποτελούσε ένα κέντρο συνάντησης πρακτόρων του Βατικανού στην ΕΣΣΔ και των «χειριστών» τους. Λόγος για το μοναστήρι γίνεται και στα απομνημονεύματα του Γιούρι Γκλάζοφ, που αυτομόλησε στη Δύση το 1972.

Σύμφωνα με τις ρωσικές πηγές, οι πράκτορες του Βατικανού δεν «γλιστρούν» στις χώρες όπου πρόκειται να επιχειρήσουν με μεθόδους Τζέημς Μποντ/Τζέησον Μπορν/Τζακ Μπάουερ κ.ο.κ: δεν πηδούν με αλεξίπτωτα και δεν περνούν τα σύνορα με πλαστά ονόματα. Τις περισσότερες φορές το μέσον είναι η παροχή φιλανθρωπίας και η ίδρυση ανάλογων οργανώσεων στις χώρες-στόχους. Σε τέτοιου είδους επιχειρήσεις εξέχουσα θέση κατέχει η αινιγματική φιγούρα του Ιησουΐτη Ερμπίνι, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την πολιτική του Βατικανού απέναντι στη Ρωσία κατά τη δεκαετία του 1920 και φέρεται ως ιδρυτής του προαναφερθέντος Russicum. Ο Ερμπίνι λέγεται πως ήταν και πίσω από την οργάνωση «Charity Central», η δραστηριότητα της οποίας πιστεύεται πως είναι υψηλής στρατηγικής σημασίας για το Βατικανό.

Η αμερικάνικη συνεργασία

Περαιτέρω μελέτη πάνω στις σχέσεις του Βατικανού με το θέμα της διεθνούς κατασκοπείας αποκαλύπτει στενές σχέσεις με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες. Οι σχέσεις αυτές ξεκίνησαν κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι Αμερικανοί χρηματοδότησαν την ίδρυση της οργάνωσης Pro Deo, από τις τάξεις της οποίας λέγεται πως πέρασε και ο Τζούλιο Αντρεότι, πρωθυπουργός της Ιταλίας για πολλά χρόνια, τη δεκαετία του 70 αλλά και του 90.

Ως επιχειρήσεις στις οποίες συμμετείχαν από κοινού πράκτορες του Βατικανού και αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, ήταν τα γεγονότα στην Ουγγαρία το 1956 (με την αντικομμουνιστική επανάσταση), η άνοδος του Πινοσέτ στη Χιλή και η προαναφερθείσα υποστήριξη της «Αλληλεγγύης» στην Πολωνία. Κοινά πεδία ενδιαφέροντος αποτελούσαν η κατάσταση στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης, της Κεντρικής Αμερικής και η Κίνα, καθώς και η άνοδος της τρομοκρατίας αλλά και η σοβιετική τεχνολογική πρόοδος.

Κοιτώντας στο μέλλον

Ποιος είναι ο ρόλος των υπηρεσιών συλλογής πληροφοριών του Βατικανού κατά τη σύγχρονη εποχή; Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, το ενδιαφέρον για την ανατολική Ευρώπη μειώθηκε και διαφοροποιήθηκε. Όπως και στις μυστικές υπηρεσίες όλων των χωρών του κόσμου, οι αλλαγές στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα, καθώς και η πρόοδος της τεχνολογίας σημαίνουν πως το Βατικανό έχει αλλάξει ή αλλάζει τις μεθόδους πληροφόρησής του. Το σίγουρο είναι ότι Παπικός θρόνος έχει τη δυνατότητα αξιοποίησης μίας παραδοσιακά άριστα εκπαιδευμένης και καταρτισμένης διπλωματικής υπηρεσίας.

Το Βατικανό μπορεί ακόμα και σήμερα να διαψεύδει κατηγορηματικά τις φήμες περί εξειδικευμένης μυστικής υπηρεσίας, αλλά ας μην ξεχνάμε πως πρόκειται για έναν πόλο ισχύος που κατέχει τεράστια πείρα αιώνων πάνω στο «παιχνίδι» της γεωπολιτικής- ένας πολύ παλιός «παίκτης», που έχει τη δυνατότητα να κάνει σχέδια που εκτυλίσσονται σε βάθος χρόνου…

Who is Who: Ο Κώστας Μαυραγάνης είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας

(από metafysiko)