Η παλιά καλή συνταγή: η εξουσία στους ευνούχους!

POLIDORI Gian Carlo(1943-), Italy: Οδαλίσκη και Ευνούχος στο χαρέμι

Ευνούχοι και επιβήτορες: Τα είδη των αξιωματούχων στην προβιομηχανική εποχή

«… Όσον αφορά στο κεντρικό κράτος, ο μείζων κίνδυνος, όπως από τόσο παλιά αναγνώρισε ο Πλάτωνας, είναι η απόκτηση ή η διατήρηση, εκ μέρους των στρατιωτικών ή κληρικών αξιωματούχων δεσμών συγγένειας με συγκεκριμένες ομάδες · τα συμφέροντα των...
ομάδων αυτών, τείνουν εν συνεχεία να ‘ξεστρατίσουν’ τους αξιωματούχους από την ευθεία οδό του καθήκοντος, ενώ η υποστήριξή τους τείνει, παράλληλα, να τους χαρίζει περιστασιακά υπερβολικά μεγάλη εξουσία.

Zülfü Livaneli, Ο Ευνούχος της Κωνσταντινούπολης

Οι στρατηγικές που υιοθετήθηκαν για την αντιμετώπιση αυτού του κυρίαρχου κινδύνου ποικίλλουν στις λεπτομέρειες, αλλά μπορούν να χαρακτηριστούν γενικά ως ευνουχιστικές. Η ιδέα ήταν να σπάσουν οι δεσμοί συγγένειας, στερώντας από τον εκκολαπτόμενο πολεμιστή/ γραφειοκράτη/ κληρικό είτε τους ανιόντες, είτε τους κατιόντες, είτε και τους δύο. Οι τεχνικές που εφαρμόστηκαν, περιέλαβαν τη χρήση ευνούχων, σωματικά ανίκανων για την παραγωγή κατιόντων · ιερέων, των οποίων η αγαμία ήταν προϋπόθεση για την προνομιούχο θέση τους, αποτρέποντας τους έτσι να αναγνωρίσουν απογόνους · αλλοδαπών, των οποίων οι δεσμοί συγγένειας υποτίθεται ότι ήταν σε ασφαλή απόσταση · ή μελών αποκλεισμένων ή χωρίς πολιτικά δικαιώματα ομάδων, τα οποία μέλη ήταν παντελώς ανίσχυρα χωρίς το κράτος το οποίο τους ανέθετε το αξίωμα. Μια άλλη τεχνική ήταν η χρησιμοποίηση «σκλάβων», ατόμων που, αν και εκ των πραγμάτων είχαν εξουσία, εντούτοις, από τη στιγμή που «ανήκαν» στο κράτος, δεν είχαν τεχνικά κανένα άλλο νόμιμο δεσμό, και των οποίων η περιουσία και το αξίωμα θα μπορούσαν να επανέλθουν στο κράτος οποιαδήποτε στιγμή, χωρίς καν να διανοηθούν πως θα είχαν δικαίωμα σε οποιαδήποτε προσφυγή σε σχετική διαδικασία, και άρα χωρίς να θεμελιώνεται οποιοδήποτε δικαίωμα υπέρ κάποιας τοπικής ή συγγενικής ομάδας του εκπεσόντος αξιωματούχου.

Mathew Kuefler, The Manly Eunuch

Συχνά χρησιμοποιήθηκαν πραγματικοί ευνούχοι. Οι άγαμοι ιερείς είχαν, φυσικά, προεξάρχοντα ρόλο στη χριστιανοσύνη. Μετά την πτώση του Χαλιφάτου, οι στρατιωτικές γραφειοκρατίες σκλάβων ήταν ευδιάκριτες στα ισλαμικά κράτη. Οι αλλοδαποί διέπρεπαν στις φρουρές επιλέκτων των παλατιών και στις οικονομικά αξιώματα των αυτοκρατοριών.
Εντούτοις, οι ευνουχιστικές πρακτικές δεν είχαν οικουμενική ισχύ. Η κινεζική γραφειοκρατία στρατολογήθηκε από τη «ανώτερη τάξη» και η ευρωπαϊκή φεουδαρχική τάξη κατάφερε γρήγορα να επιβάλει την αρχή της κληρονομικότητας εις βάρος της αρχής της παραχώρησης γαιών έναντι παρεχομένων υπηρεσιών. Σε αντίθεση με τις ευνουχιστικές πρακτικές, τα μέλη των ελίτ, τα οποία έχουν επίσημα την άδεια να αναπαράγονται κοινωνικά, και να διατηρούν τα αξιώματά τους για τα βλαστάρια τους, θα μπορούσαμε να τα αποκαλούμε επιβήτορες …»
Από το : Ernest Gellner, Nations and Nationalism, Blackwell, 1983, pp. 15-16 (οι υπογραμμίσεις δικές μου).

© μετάφρασης: L’Enfant de la Haute Mer

Παλαιότερη δημοσίευσή μου, που ξαναθυμήθηκα με αφορμή

(αποδίδεται στον) GALLOCHE Louis, 1670-1761 (France), Η βάφτιση του ευνούχου

(από inconue)