Αναφορές στον Καραθεοδωρή στις επιστολές του Einstein

Ν. Λυγερός

Για να κατανοήσουμε τη σχέση που υπήρξε μεταξύ Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή και Albert Einstein, διαθέτουμε ένα στοιχείο που παρουσιάζεται ως λεπτομέρεια εκ πρώτης όψεως. Αυτό το στοιχείο είναι οι αναφορές στον Καραθεοδωρή όταν ο Einstein γράφει σε άλλους αποδέκτες. Γι’ αυτόν τον λόγο εξετάσαμε την αλληλογραφία του Albert Einstein με τον Michele Besso που διαρκεί από το 1903 έως το 1955, με τον Max Born που διαρκεί από το 1916 έως το 1955 και τη γαλλική του αλληλογραφία. Σε όλο αυτόν τον...
όγκο βρήκαμε τρεις αναφορές, μια σε κάθε αλληλογραφία.

Η πρώτη αναφορά βρίσκεται σε μια επιστολή του Einstein προς τον Besso. Η επιστολή στάλθηκε από το Βερολίνο στις 5 Ιανουαρίου 1918. Και η αναφορά γίνεται στην προτελευταία παράγραφο.

« Sur le plan scientifique, je travaille maintenant à des détails. Mais j’étudie et je lis beaucoup, ce qui, d’ailleurs, n’est pas à dédaigner. Le Kaiser Wilhem Institut entraîne pour moi une correspondance abondante ; en dehors de l’Institut aussi, le courrier ne fait que croître. Mais j’ai un commerce scientifique fort réjouissant, bref je ne me plains pas. Cet automne, le mathématicien Carathéodory de Goettinge viendra à cette Université. Je me réjouis de le voir. »

Ο Einstein έχει ήδη αλληλογραφία με τον Carathιodory από το 1916. Εξηγεί στον φίλο του Besso ότι εξετάζει λεπτομέρειες, σε σχέση με τη γενική θεωρία της σχετικότητας και ότι θα χαρεί να βρεθεί με τον Carathιodory στο Βερολίνο το φθινόπωρο.

Η δεύτερη αναφορά βρίσκεται σε μια επιστολή του Born προς τον Einstein. Η επιστολή στάλθηκε από τη Φρανκφούρτη στις 12 Φεβρουαρίου 1921. Η αναφορά έχει θέμα τη θερμοδυναμική.

« Premièrement, j’ai écrit un exposé de la thermodynamique de Carathéodory qui paraîtra dans quelque temps dans la Phys. Z. Je suis vraiment curieux de voir ce que tu en diras. Carathéodory lui-même, à qui j’ai envoyé les épreuves à Smyrne, a trouvé l’exposé conforme à ses idées. »

Το πλαίσιο είναι το εξής. Σε συνέχεια με το έργο του Planck, o Born ασχολήθηκε με τα θεμέλια της θερμοδυναμικής και ζήτησε από τον Carathιodory να εξετάσει ειδικά τον δεύτερο νόμο. Η αναφορά μάς μαθαίνει ότι ο Born θέλει την άποψη του Einstein για την έκθεσή του πάνω στο έργο του Carathιodory στον οποίο είχε στείλει ήδη τις διορθώσεις στη Σμύρνη. Και ο Carathιodory ήταν ευχαριστημένος από την παρουσίαση του Born.

Η τρίτη αναφορά βρίσκεται σε μια επιστολή του Einstein προς τον Paul Langerin. Η επιστολή στάλθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 1924. Η αναφορά είχε θέμα την έκδοση ειδικού τόμου προς τιμή του Riemann.

« Les Mathematischen Annalen font paraêtre en hommage à Riemann un volume jubilaire (rédaction : Blumenthal, Hilbert, Carathéodory et moi) et voudraient se servir de l’occasion pour renouer avec des mathématiciens français en les invitant à apporter leur contribution à cet ouvrage. »

Ως μέλη της επιτροπής, ο Einstein και ο Carathιodory βρίσκονται σε μια προσπάθεια προσέγγισης με τους Γάλλους μαθηματικούς.

Σίγουρα θα βρεθούν και άλλες αναφορές, όμως αυτές είναι ήδη ενδεικτικές για το πλαίσιο της σχέσης τους που είναι καθαρά επιστημονικό.
Opus