Συνέντευξη του Νίκου Λυγερού στην εκπαιδευτική πύλη με αφορμή την επικείμενη μεταρρύθμιση στην Ελλάδα

Ο Νίκος Λυγερός είναι αναμφισβήτητα ένας ιδιαίτερος άνθρωπος. Γεννήθηκε το 1968 στον Βόλο και από μικρή ηλικία μετακόμισε μαζί με τους γονείς του στη Γαλλία. Παραθέτουμε κάποιες από τις δράσεις του τις οποίες μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά στο βιογραφικό του.

• Υπήρξε Διεθνής παρατηρητής στις προεδρικές του Nagorno Karabakh.
• Έχει ιδρύσει την οργάνωση «ThePiSociety», τα μέλη της οποίας έχουν δείκτη IQαπό 176 βαθμούς και πάνω
• Ως ερευνητής κατέχει διάφορα παγκόσμια ρεκόρ στους τομείς της άλγεβρας, της...θεωρίας αριθμών και της συνδυαστικής. 
• Ως καθηγητής μαθηματικών, πληροφορικής, κυβερνητικής, επιστημολογίας, γλωσσολογίας, βιοηθικής διδάσκει στα Πανεπιστήμια της Λυών, της Αθήνας και της Θράκης και στην Πολυτεχνική Σχολή Ξάνθης.
• Είναι συγγραφέας, σκηνοθέτης, ποιητής, ζωγράφος.

Με αφορμή τις εξελίξεις στην παιδεία και την επικείμενη μεταρρύθμιση, το edugate.gr ήρθε σε επαφή μαζί του και μας έκανε την τιμή να μας παραχωρήσει τη συνέντευξη που ακολουθεί:

 - Πως βλέπετε το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας και κοινωνίας σήμερα; Έχει μέλλον το μοντέλο της Παγκοσμιοποίησης;
Θα υπάρξει ευστάθεια ή θα επικρατήσουν χαοτικές καταστάσεις;

Η παγκοσμιοποίηση δεν είναι μοντέλο, είναι πραγματικότητα, όπως κι η εξέλιξη. Απλώς, οι κοινωνικές δομές μέσω των μεταφορών έχουν εξαπλωθεί τόσο πολύ που συστημικά δεν μπορούμε να τις εξετάσουμε ως ανεξάρτητες παρά μόνο στην περίπτωση των θυλάκων. Η παγκοσμιοποίηση, όμως, όπως και το θερμοδυναμικό της ανάλογο, δεν σημαίνει απαραίτητα και γενική ισορροπία σε τοπικό επίπεδο. Επιπλέον, μακράν ισορροπίαν ξέρουμε με το έργο του Prigogine ότι υπάρχει πλαίσιο δημιουργίας σε αυτές τις περιοχές. Γι’ αυτό το λόγο και το χάος, στην μορφοκλασματική ανάλυση έχει αυτή την ιδιότητα. Κατά συνέπεια, υπάρχει όχι μόνο μέλλον, αλλά και πολυδιάστατο μέσω της πολυμετωπικότητας και της πολυκυκλικότητας. 

- Ποια είναι η άποψή σας σχετικά με την ουσιαστική διασύνδεση των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας;

Το πανεπιστήμιο είναι ο χώρος της γνώσης, σχετίζεται στην καλύτερη περίπτωση με το έργο κι όχι με την εργασία. Είναι σαν ρωτάτε, αν η αρχαία αγορά του Σωκράτη έπρεπε να έχει σχέση με την αγορά εργασίας. Μόνο οι κοινωνικοί έχουν ανάγκη από εργασία, η ανθρωπότητα όμως θέλει μόνο το έργο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το πανεπιστήμιο αντιπροσωπεύει ιδανικά το χώρο όπου παράγεται ο ανθρώπινος χρόνος δίχως αυτό να σημαίνει ότι έχει την αποκλειστικότητα. Είναι επιπλέον η γέφυρα, όπου μπορούν να συναντηθούν οι διδάσκαλοι κι οι μαθητές, έτσι ώστε να υπάρχει μια συνέχεια και μία συνοχή στο χώρο της έρευνας. Αλλιώς οι επαφές είναι και δύσκολες και σπάνιες. 

- Με αφορμή τη δημόσια διαβούλευση. Πώς ξαφνικά σε μια χώρα όπου κυριαρχεί το αίσθημα της αναξιοπιστίας θα επιτύχουμε έναν εποικοδομητικό διάλογο. Μήπως το μυστικό είναι απλά στη συμμετοχή;

Η συμμετοχή δεν είναι μόνο σημαντική στους Ολυμπιακούς Αγώνες, είναι και στοιχείο ενός αξιακού συστήματος. Η αναξιοπιστία δεν είναι ανθεκτική σε βάθος χρόνου, λειτουργεί μόνο σε τοπικό επίπεδο και δεν έχει τόσο μεγάλη απόδοση όσο θεωρεί τουλάχιστον η κοινωνία. Ο εποικοδομητικός διάλογος χρειάζεται υποδομή. Μόνο που η υποδομή απαιτεί δομή κι αν αυτή δεν είναι ανοιχτή, όλη η συνέχεια δεν έχει νόημα. Δεν υπάρχει μυστικό λοιπόν. Αλλά μόνο ανάγκη παραγωγής έργου κι αυτό εξαρτάται από μία συλλογική προσέγγιση με μία ομαδική δράση, αλλιώς οι επιπτώσεις δεν υπερβαίνουν το χώρο του φαίνεσθαι. Δίχως αποτέλεσμα δεν υπάρχει κρίση έργου, αλλά μόνο και μόνο κρίση θεσμών.

- Πιστεύετε στον διαχωρισμό των πανεπιστημιακών καθηγητών σε διδάσκοντες και ερευνητές ή θεωρείτε πως τα δύο αυτά μπορούν να είναι αλληλένδετα; 

Η διδασκαλία κι η έρευνα είναι οντότητες τελεολογικά αλληλένδετες. Η έρευνα είναι η αρχή μόνο όταν προϋπάρχει η διδασκαλία και το ίδιο ισχύει και για την ίδια. Η μη ταυτόχρονη δράση και των δύο είναι παράλογη στο χώρο της επιστήμης, αλλά και της τέχνης. Ο δάσκαλος με όλη τη σημασία της έννοιας, είναι αναγκαστικά κι ερευνητής και διδάσκων, αλλιώς δεν θα είχε τη σφαιρική εικόνα που αποτελεί τον ελκυστή της δομής του. Ακόμα και το καθαρά ερευνητικό κέντρο έχει ένα σεμινάριο, για να υπάρχει μία σχέση μεταξύ των ιδιομορφιών και να παράγει ένα έργο με δομή. Η δράση γίνεται γνωστή μέσω της μεταβίβασης, αλλιώς δεν υπάρχει ακολουθία σκέψης.

- Πιστεύετε ότι το πάθος για την έρευνα σχετίζεται με τις οικονομικές αποδοχές ή ακόμα και η αναφορά σε αυτές ευτελίζει την έννοια της έρευνας;

 Το πάθος της έρευνας είναι αρχικά προσωπικό θέμα και σχετίζεται με τη νοημοσύνη. Στη συνέχεια, με τη συνειδητοποίηση της ύπαρξης του έργου της ανθρωπότητας, το προσωπικό γίνεται συλλογικό και σε σπάνιες περιπτώσεις, βέβαια, μετατρέπεται και σε παγκόσμιο επίπεδο. Όλη αυτή η διαδρομή κι ο μετασχηματισμός παραμένουν νοητικά σχήματα που δεν σχετίζονται με οικονομικές αποδοχές. Όλη η εξέλιξη της ανθρωπότητας κι ειδικά της επιστημονικής κοινότητας το έχει ήδη αποδείξει. Στα μαθηματικά, την τιμή του ανθρώπινου πνεύματος, όπως έλεγε ο Dieudonné, αυτό το πάθος είναι κι η ουσία του κόσμου. Πώς θα μπορούσε λοιπόν να μετατραπεί σε χρηματική αξία, δίχως να γίνει εκφυλισμός της έννοιας ;

- Πέραν των μαθηματικών ασχολείστε επίσης με τη λογοτεχνία, την ποίηση και τη ζωγραφική. Πως συνδυάζονται αυτά μεταξύ τους; Πως διαχωρίζεται το συναίσθημα με τον ορθολογισμό;

Ο συνδυασμός γίνεται μέσω της ολιστικής προσέγγισης του ανθρώπου. Ο Αρχιμήδης, ο Leonardo da Vinci, έχουν αποδείξει με την ύπαρξή τους, δηλαδή το έργο τους ότι ο διαχωρισμός των γνώσεων είναι τεχνητός και βέβαια κοινωνικός. Είναι, επιπλέον, μία απλοϊκή ανάλυση, εκεί που μόνο η σύνθεση έχει ουσιαστικό νόημα. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι στοιχεία του ανθρώπου και δείγματα της πολυπλοκότητάς του, και ξέρετε σε αυτόν τον τομέα πόσο δύσκολο είναι να ορίσεις τα όρια. Κοιτάξτε και πάλι τον άνθρωπο του Βιτρουβίου κι αναρωτηθείτε πόσες τέχνες κι επιστήμες βρίσκονται σε αυτήν την απεικόνιση του αλγοριθμικού τετραγωνισμού του κύκλου κατά προσέγγιση. Το όλο μέσα στο ένα, η πολλαπλότητα του ενός. 

- Ποιο είναι το κίνητρό σας για να συνεχίζετε να προσφέρετε στην επιστήμη; Ποιο είναι το όραμά σας;

Το όραμά μας είναι η εξέλιξη της ανθρωπότητας. Και το μοναδικό μας κίνητρο είναι η συμβολή μας σε αυτήν την εξέλιξη, όλα τα άλλα είναι λεπτομέρειες. Δεν είναι θέμα συναισθηματισμού, ούτε ορθολογισμού. Η γνωστική προσέγγιση των πραγμάτων, των δεδομένων και των ερμηνειών δεν διαχωρίζει παρά μόνο την ουσία. Ο χρόνος κι η ανθρωπότητα είναι το νοητικό μας πλαίσιο που μετατρέπεται σε πεδίο μέσω της έρευνας. Η επιστήμη κι η τέχνη δεν μας κάνουν πιο ανθρώπινους μόνο, αλλά μας δίνουν τη δυνατότητα να ανήκουμε στην ανθρωπότητα, ακόμα κι αν δεν επιλέξαμε την κοινωνία μας. Το μέλλον της ανθρωπότητας είναι η νοημοσύνη σε αυτό το χώρο χωρίς τόπο, ζούμε για τους άλλους. 

(από lygeros, edugate)