Η τελομεράση, το διάσημο «ένζυμο της αθανασίας»

Οι επιστήμονες ερευνούν τη χρήση του ενζύμου της τελομεράσης σε εφαρμογές αντιγήρανσης. Νέα ευρήματα δείχνουν πως το εν λόγω ένζυμο μπορεί να δράσει ανασταλτικά στη φυσιολογική διαδικασία της γήρανσης ...

Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο

Η τελομεράση, το διάσημο «ένζυμο της αθανασίας» που ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του 1980, μπορεί να χαρίζει νιάτα σε ποντίκια που έχουν τροποποιηθεί γενετικά ώστε να γερνούν πρόωρα. Παραμένει όμως άγνωστο αν το ίδιο μπορεί να γίνει και στη φυσιολογική γήρανση, και μάλιστα χωρίς να εμφανιστεί καρκίνος.

Η νέα έρευνα στο...Nature «έχει θετικές συνέπειες όσον αφορά το ρόλο της τελομεράσης ως δραστικής αντιγηραντικής παρέμβασης», δηλώνει στο δικτυακό τόπο του περιοδικού ο Ρόναλντ ΝτεΠίνο της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, επικεφαλής της μελέτης.

Ωστόσο άλλοι ερευνητές που κλήθηκαν να σχολιάσουν την είδηση εξέφρασαν δύο κυρίως επιφυλάξεις: Πρώτον, η πρόωρη γήρανση που προκλήθηκε στα πειραματόζωα πιθανώς διαφέρει από τη φυσιολογική γήρανση. Και δεύτερον, η τελομεράση είναι πιθανό να τροφοδοτεί τους καρκινικούς όγκους.

Το ένζυμο της τελομεράσης δρα στα τελομερή, δομές που προστατεύουν τα άκρα των χρωμοσωμάτων, περίπου όπως το πλαστικό κάλυμμα που προστατεύει από τη φθορά τις άκρες στα κορδόνια των παπουτσιών.

Κάθε φορά που ένα κύτταρο διαιρείται, τα τελομερή του κονταίνουν. Και όταν κοντύνουν πέρα από ένα όριο, το κύτταρο σταματά να διαιρείται και πεθαίνει. Το ένζυμο της τελομεράσης μπορεί να επιμηκύνει εκ νέου τα τελομερή και επιτρέπει έτσι στα κύτταρα να συνεχίσουν να διαιρούνται.

Παρόλο όμως που έχουν περάσει πάνω από δύο δεκαετίες από την ανακάλυψη της τελομεράσης, ο ρόλος της στη διαδικασία της γήρανσης παραμένει ασαφής -ορισμένες έρευνες σε ανθρώπους συνδέουν τα κοντά τελομερή με πρόωρη γήρανση και πρόωρο θάνατο, άλλες έρευνες όμως δεν επιβεβαιώνουν τα ευρήματα.

Στο τελευταίο πείραμα, ο Δρ ΝτεΠίνο εργάστηκε με ποντίκια που είχαν τροποποιηθεί γενετικά ώστε να απενεργοποιηθεί η τελομεράση. Τα πειραματόζωα αυτά γερνούν με δραματική ταχύτητα: εμφανίζουν από νωρίς ασθένειες του γήρατος όπως η οστεοπόρωση, ο διαβήτης και ο εκφυλισμός του νευρικού συστήματος, και τελικά πεθαίνουν σε νεαρή ηλικία.

Στα ενήλικα ποντίκια της μελέτης, όμως, η τελομεράση ήταν δυνατό να ενεργοποιηθεί εκ νέου με τη χορήγηση μιας χημικής ουσίας. Και ένας μήνας συνεχούς χορήγησης της ουσίας ήταν αρκετός για να χαρίσει στα ποντίκια τη χαμένη τους νιότη.

Τα αποτελέσματα «μάς κατέλαβαν εξαπίνης», αναφέρει ο Δρ ΝτεΠίνο. «Μας δίνει την αίσθηση ότι υπάρχει σημείο επιστροφής για τις διαταραχές που σχετίζονται με τη γήρανση» εκτιμά.

Ο ίδιος παραδέχεται ότι η τελομεράση φαίνεται μεν να ενισχύει υπάρχοντες καρκινικούς όγκους σε πειραματόζωα και τον άνθρωπο. Εκτιμά όμως ότι, εφόσον ενεργοποιηθεί πριν από την εμφάνιση των όγκων, το ένζυμο μπορεί να αποτρέπει τις γενετικές βλάβες που θα οδηγούσαν τελικά στον καρκίνο.

Ωστόσο οι ανεξάρτητοι ερευνητές που κλήθηκαν να σχολιάσουν την έρευνα δεν συμμερίζονται όλοι τον ενθουσιασμό του συναδέλφου τους, καθώς ανησυχούν για τον κίνδυνο καρκινογένεσης.

Ακόμα και ο Δρ ΝτεΠίνο, εξάλλου, παραδέχεται ότι τα κοντά τελομερή δεν εξηγούν πλήρως τα γηρατειά και τις ασθένειες που έρχονται μαζί του.

Με άλλα λόγια, το ελιξίριο της νεότητας μάλλον θα πρέπει να περιλαμβάνει κι άλλα συστατικά εκτός από τελομεράση.

Είναι η αθανασία κάτι το "λογικό" για να αναζητούμε; Είναι η αθανασία κάτι το "φυσικό"; Είναι η φύση σοφή ή πρέπει να προσπαθούμε να αρνηθούμε τη φύση μας; Αν η "κοινή λογική" μας λέει να φοβόμαστε το θάνατο, τότε ίσως η σωστή "λύση" να είναι ακριβώς η αποδοχή αυτού του θανάτου, μια και η κοινή λογική ποτέ δεν έδωσε τη λύση σε κάνενα μεγάλο πρόβλημα. Η σκέψη που βασίζεται σε ωφελιμιστικά κριτήρια - όπως το "θέλω να ζήσω για πάντα" - ποτέ δεν παρήγαγε φιλοσοφία...

Φιλοσοφικό Τηλεγράφημα του Σπύρου Κάκου  

(από ramnousia)