Η επιστημονική λατρεία!

Ποτέ άλλοτε τα επιστημονικά βιβλία δεν είχαν τόση απήχηση στο κοινό όσο σήμερα. Σπάνια οι επιστημονικές ειδήσεις κατέληγαν στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων και ακόμη πιο σπάνια σχηματίζονταν ουρές σε επιστημονικές εκθέσεις, όπως συνέβη πρόσφατα στη Ρώμη για την έκθεση «Δαρβίνος 1809-2009». «Η επιστήμη είναι σέξι», διαπιστώνει σε ένα σχετικό αφιέρωμα η βρετανική εφημερίδα Guardian. Και οι λόγοι είναι πολλοί.
Το ενδιαφέρον του κοινού για την επιστήμη δεν είναι καινούργιο. Στις «Φιλοσοφικές επιστολές» ο Βολτέρος διηγείται τις εντυπώσεις του από την κηδεία με τιμές αρχηγού κράτους που... επιφύλαξαν οι Βρετανοί στον Νεύτωνα το 1727. «Ετάφη σαν ένας βασιλιάς που είχε κάνει καλό στους υπηκόους του» παρατηρούσε έκπληκτος ο Γάλλος φιλόσοφος, αφού δεν είχε δει ποτέ τη χώρα του να αποχαιρετά με τις ίδιες τιμές τους κορυφαίους της επιστήμονες. Αντίθετα με τις τιμές της Βρετανίας αλλά και την αδιαφορία της Γαλλίας, η Ιταλία ήταν εχθρική απέναντι στις δικές της ιδιοφυΐες. Το 1642, ο Γαλιλαίος θάφτηκε κρυφά στα υπόγεια του καθεδρικού ναού του Τιμίου Σταυρού στη Φλωρεντία για να μην δυσαρεστηθεί ο πάπας που τον είχε υποχρεώσει να αποκηρύξει δημόσια τις θέσεις του. Η Καθολική Εκκλησία χρειάστηκε περισσότερα από 300 χρόνια για να αποκαταστήσει τη μνήμη του.
Θα έπρεπε να έρθει ο 20ός αιώνας για να υποκλιθεί ο πλανήτης στον πρώτο «διεθνή σταρ» της επιστήμης. Το 1919 ο Αλμπερτ Αϊνστάιν γινόταν ένα αναγνωρίσιμο πρόσωπο σε ολόκληρο τον κόσμο, όταν οι εφημερίδες της εποχής αφιέρωσαν τα πρωτοσέλιδά τους στη Θεωρία της Σχετικότητας. Ο Γερμανοεβραίος φυσικός δικαίωσε σύντομα τη φήμη του σταρ με τις αντισυμβατικές πόζες του στον φωτογραφικό φακό και τις πικάντικες δηλώσεις του. «Θα λυπόμουν για τον Θεό γιατί η θεωρία μου είναι απολύτως σωστή», απάντησε σε μια φοιτήτρια που τον ρώτησε τι θα σκεφτόταν εάν ήταν αρνητικά τα αποτελέσματα της έρευνάς του. Στα μέσα του 20ού αιώνα διαδέχθηκε τον Αϊνστάιν ο Τζέιμς Γουότσον, το «τρομερό παιδί» της Βιολογίας που στα 24 του χρόνια χαρτογράφησε με τον συνάδελφό του Φράνσις Κρικ τη δομή του DNA. Σαν ένας γνήσιος «αντιστάρ», ο Γουότσον δεν έδινε συνεντεύξεις και δεν εμφανιζόταν στην τηλεόραση. Αλλά ο «Διπλός Ελικας» έγινε μπεστ σέλερ το 1968.
Προς το τέλος της προηγούμενης χιλιετίας ήταν η ιδιοφυΐα του Ρίτσαρντ Φάινμαν που κατέκτησε την κοινή γνώμη και τα μέσα ενημέρωσης. Ο Τύπος μαγνητίστηκε από την προσωπικότητά του, όταν με αφορμή τη βράβευσή του με το Νόμπελ, ένας δημοσιογράφος του ζήτησε να εξηγήσει σε πέντε λεπτά τι είχε κάνει για να αξίζει το βραβείο. «Νεαρέ μου, εάν μπορούσε να εξηγηθεί σε πέντε λεπτά δεν θα άξιζε το Νόμπελ», ήταν η απάντησή του. Ακολούθησαν το αυτοβιογραφικό «Σίγουρα θα αστειεύεστε, κύριε Φάινμαν» με ανεκδοτολογικές ιστορίες από την επαγγελματική και προσωπική του ζωή και μια «μυθική» εμφάνιση στην τηλεόραση, όπου με ένα κομμάτι λάστιχο κι ένα ποτήρι παγωμένο νερό εξήγησε την έκρηξη του διαστημόπλοιου «Τσάλεντζερ» 73 δευτερόλεπτα μετά την απογείωσή του στις 28 Ιανουαρίου του 1986.
Ο Αϊνστάιν, ο Γουότσον και ο Φάινμαν ήταν μεμονωμένες περιπτώσεις. Τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο, κάτι έχει αλλάξει. Η επιστήμη και οι επιστήμονες τραβούν τα φώτα της δημοσιότητας όλο και περισσότερο και πέρα από τον στενό κύκλο των επιστημονικών επιθεωρήσεων και των συναδέλφων τους. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η είδηση της απόδειξης του Τελευταίου Θεωρήματος του Φερμά από τον Αντριου Ουάιλς κατέληξε στην πρώτη σελίδα των New York Times. Το 1994, η βράβευση με Νόμπελ του Τζον Νας, του ιδιοφυούς μαθηματικού που πάλευε για χρόνια με τη σχιζοφρένεια, κατέκτησε το ευρύτερο κοινό. Οι ιστορίες των δύο μαθηματικών ενέπνευσαν την τέχνη: Το θέατρο με το «Τελευταίο ταγκό του Φερμά», ένα μιούζικαλ που ανέβηκε στο Μπρόντγουεϊ. Και τον κινηματογράφο με την οσκαρική ταινία «Ένα υπέροχο μυαλό» και πρωταγωνιστή τον Ράσελ Κρόου. Τα μαθηματικά ξαναβρήκαν μια θέση στον κινηματογράφο με τον «Ξεχωριστό Γουίλ Χάντινκ» και το «Proof», ταινίες που χάρισαν βραβεία Οσκαρ στους δημιουργούς τους και είχαν εξαιρετική πορεία στις αίθουσες.
Σήμερα, βιβλία επιστημόνων όπως του Ρίτσαρντ Ντόνκινς και του Μπράιαν Γκριν γίνονται μπεστ σέλερ, ξεπερνώντας σε πωλήσεις το ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Ο αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκ, καθηλωμένος στην αναπηρική καρέκλα από μια σπάνια νευρομυική ασθένεια, απέκτησε παγκόσμια φήμη για τη θεωρία που ανέπτυξε γύρω από τη δημιουργία του σύμπαντος και η περιπέτεια της υγείας του τον περασμένο χρόνο βρέθηκε στα πρωτοσέλιδα των μεγαλύτερων εφημερίδων του κόσμου. Τα τηλεοπτικά δίκτυα παραχωρούν ευχαρίστως τα στούντιό τους στους επιστήμονες και αναλαμβάνουν την παραγωγή πανάκριβων προγραμμάτων, όπως το «Πλανήτης Γη» του Ντέιβιντ Ατένμπορο, με τη βεβαιότητα ότι θα εξασφαλίσουν υψηλή τηλεθέαση.
Εάν η επιστήμη και οι ιδιοφυΐες έγιναν «σέξι», το οφείλουν εν πολλοίς στο Διαδίκτυο και στην ταχύτητα με την οποία μπήκαν οι νέες τεχνολογίες στη ζωή μας. «Μέσα σε λίγες δεκαετίες, οι υπολογιστές και η ψηφιακή επικοινωνία μέσω του Διαδικτύου ή της κινητής τηλεφωνίας άλλαξαν τόσο πολύ τη ζωή μας, που ήταν αναπόφευκτη μια αλλαγή στον τρόπο που βλέπουμε την επιστημονική κοινότητα», επισημαίνει ο Τιμ Ράντφορντ, αρχισυντάκτης στο επιστημονικό τμήμα της εφημερίδας 'Guardian'. Ενας άλλος λόγος είναι ότι, χάρη στο Διαδίκτυο, οι επιστημονικές θεωρίες διαδίδονται πολύ πιο γρήγορα και σε ένα πολύ πιο ευρύ περιβάλλον. «Οι επιστήμονες επικοινωνούσαν πάντοτε μεταξύ τους», αναφέρει ο Αλοκ Τζχα, επιστημονικός συντάκτης της βρετανικής εφημερίδας και συγγραφέας πολλών επιστημονικών δοκιμίων. «Σήμερα, όμως, μπορούν να κάνουν διάλογο με οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για το έργο τους χάρη σε ένα κλικ στο ποντίκι του υπολογιστή τους. Υπάρχει μεγαλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών, περισσότερη δημοκρατία και επαφή ιδεών», προσθέτει.
Για τον καθηγητή Φυσικής στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, Μπράιν Κοξ, ένας άλλος λόγος για το αυξημένο ενδιαφέρον προς την επιστήμη βρίσκεται στο μεγαλύτερο επιστημονικό πείραμα στην ιστορία της ανθρωπότητας: την αναπαράσταση του μπιγκ μπανγκ, της μεγάλης έκρηξης, από τον επιταχυντή σωματιδίων του CERN στα σύνορα της Ελβετίας με τη Γαλλία. Πολλά οφείλονται ακόμη στις εκπληκτικές εικόνες που φτάνουν με πανίσχυρα τηλεσκόπια και ρομποτικά διαστημόπλοια από μακρινούς πλανήτες, στα πειράματα με τα βλαστοκύτταρα, στη συνειδητοποίηση ότι χωρίς την επιστήμη είναι αδύνατο να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή. Ολοι αυτοί οι λόγοι συνηγορούν σε ένα γεγονός: Ζούμε τη χρυσή εποχή της επιστήμης.

(από ΑΠΕ-ΜΠΕ, opoiosgyrizeignwrizei)