Επιστήμη – Βιολογία και Υγεία – Για πρώτη φορά κύτταρα δέρματος (ινοβλαστικά) μετατράπηκαν απευθείας σε εγκεφαλικά κύτταρα – Νέες ελπίδες για Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον.

Νευρώνες (εγκεφαλικά κύτταρα) δημιουργήθηκαν, για πρώτη φορά, απευθείας από δερματικά κύτταρα, χωρίς να χρειαστεί η μεσολάβηση βλαστοκυττάρων. Το επιστημονικό επίτευγμα δίνει νέες ελπίδες για επαναστατικές θεραπείες σε νευρολογικές νόσους, όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον ή σε σοβαρούς τραυματισμούς στη σπονδυλική στήλη, καθώς ανοίγει ο δρόμος, ώστε μελλοντικά τα κύτταρα από το δέρμα του ίδιου του ασθενούς να αντικαθιστούν τα κατεστραμμένα κύτταρα του εγκεφάλου ή του νωτιαίου μυελού. Η έρευνα, που βασίστηκε σε ποντίκια και η οποία έγινε από επιστήμονες του πανεπιστημίου Στάνφορντ της Καλιφόρνιας υπό τον καθηγητή του Ινστιτούτου Βιολογίας των Βλαστοκυττάρων και Αναγεννητικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής Μάρθιους, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Nature”, σύμφωνα με τα πρακτορεία Ρόιτερ και Γαλλικό και τους “Τάιμς του Λονδίνου”.

Αν (όπως αναμένεται) επιβεβαιωθεί ότι έχει εφαρμογή και στους ανθρώπους και ότι ο ένας ιστός (π.χ. δερματικός) έχει την εγγενή ικανότητα να μεταβάλλεται άμεσα σε έναν άλλο τύπο (π.χ. εγκεφαλικό), τότε θα πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό βήμα στην ιατρική. Η έρευνα επίσης διαπίστωσε ότι τα δερματικά κύτταρα (ινοβλάστες) μπορούν να αναπρογραμματιστούν, ώστε να παρέχουν μια απεριόριστη προσφορά αίματος και μυελού των οστών, κάτι που θα επιτρέψει “προσωποποιημένες” μεταγγίσεις, άλλη μια σημαντική εξέλιξη, αν καταστεί εφικτή στους ανθρώπους. Μέχρι τώρα οι επιστήμονες γενικά πίστευαν ότι μόνο τα εμβρυικά βλαστοκύτταρα μπορούν να μετασχηματιστούν σε άλλους τύπους κυττάρων και ιστών. Η νέα μελέτη δείχνει ότι ενώ τα διάφορα κύτταρα του σώματος, κατά την αρχική φάση ανάπτυξης του οργανισμού, εξειδικεύονται σε επιμέρους λειτουργίες και....

τύπους, διατηρούν πάντα μια υποκείμενη “ευκαμψία”. Αν τα κατάλληλα γονίδια ενεργοποιηθούν ή, αντίστροφα, απενεργοποιηθούν, τότε τα εξειδικευμένα κύτταρα (π.χ. τα δερματικά) μπορούν να δυνητικά να “μεταμορφωθούν” σε άλλους είδους κύτταρα. Για ένα “τεράστιο βήμα” και για “ελαφρώς σοκαριστική ανακάλυψη” έκανε λόγο ο καθηγητής νευροβιολογίας του King’s College του Λονδίνου Τζακ Πράις, η οποία δείχνει, όπως είπε, ότι “μπορείς να αναπρογραμματίσεις οτιδήποτε να γίνει οτιδήποτε”. Ήδη οι ερευνητές ευελπιστούν ότι θα μπορούν στο μέλλον να αντικαθιστούν κατεστραμμένους ιστούς στο ήπαρ και να βρουν νέες θεραπείες για το διαβήτη και τον καρκίνο. Η ανακάλυψη θα ικανοποιήσει όσους (π.χ. την Καθολική Εκκλησία), για ηθικούς λόγους, αντιδρούν στην χρήση βλαστοκυττάρων από έμβρυα, καθώς τα τελευταία καταστρέφονται. Επιπλέον, η νέα μέθοδος είναι ταχύτερη από την δεύτερη εναλλακτική λύση, κατά την οποία ενήλικα κύτταρα (π.χ. δερματικά) “καθοδηγούνται” να επιστρέψουν στην αρχική προσαρμοστικότητά τους και να γίνουν “πολυδύναμα” κύτταρα (σαν βλαστοκύτταρα). Εξάλλου η “μεσολάβηση” αυτών των πολυδύναμων κυττάρων συχνά προκαλεί καρκίνο, γι’ αυτό άλλωστε πολλοί πιστεύουν ότι τελικά δύσκολα θα εγκριθεί για ανθρώπους μια θεραπεία που θα βασίζεται σε αυτά, λόγω του υψηλού ρίσκου. Η νέα ασφαλέστερη μέθοδος εισάγει στο DNA των δερματικών κυττάρων, μέσω ενός γενετικά τροποποιημένου ιού, τρία επιλεγμένα γονίδια, τα οποία, όταν ενεργοποιούνται, λένε στα άλλα γονίδια τι να κάνουν. Έτσι, μετατρέπουν το 20% των δερματικών κυττάρων σε εγκεφαλικά, σε λιγότερο από μια εβδομάδα (πρόκειται για δέκα φορές πιο αποδοτική μέθοδο σε σχέση με τις εναλλακτικές). Οι νευρώνες που δημιουργούνται με αυτόν τον τρόπο, είναι απολύτως λειτουργικοί, δηλαδή μπορούν να δημιουργούν συνάψεις μεταξύ τους και να ανταλλάσσουν σήματα, συνεπώς δυνητικά θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σε παθήσεις όπως το Πάρκινσον και το Αλτσχάιμερ. Οι ερευνητές του Στάνφορντ ήδη εργάζονται με ανθρώπινα κύτταρα, αλλά δήλωσαν ότι δεν βλέπουν το λόγο γιατί η μέθοδός τους να μην ισχύει για τα περισσότερα είδη – συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου. Παραμένει ερωτηματικό γιατί, αν τα εξειδικευμένα κύτταρα κρατούν πάντα την εγγενή ικανότητα τους να μεταμορφώνονται σε άλλου είδους κύτταρα, δεν το κάνουν αυτό στη διάρκεια της ζωής τους.

Για την πρωτότυπη επιστημονική εργασία (με συνδρομή) στη διεύθυνση: http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/full/nature08797.html