Νόμπελ στη θεωρία που οδήγησε στη διεθνή κρίση

Εξαιρετικά αμφιλεγόμενη είναι η φετινή επιλογή της Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών για το βραβείο Οικονομικών που απονέμει στη μνήμη του Άλφρεντ Νόμπελ. Οι Αμερικανοί καθηγητές Τόμας Σάρτζεντ και Κρίστοφερ Σιμς μοιράστηκαν την κορυφαία τιμητική διάκριση και το χρηματικό έπαθλο των 10 εκατ. κορόνων (1,1 εκατ. ευρώ), αν και το θεωρητικό έργο του πρώτου βασίζεται στην «υπόθεση των ορθολογικών προτιμήσεων» (rational expectations hypothesis), η εγκυρότητα της οποίας δέχθηκε ισχυρό πλήγμα από την...
παγκόσμια οικονομική κρίση. Στη σχετική ανακοίνωσή της, η Σουηδική Ακαδημία αναφέρει ότι οι δύο επιστήμονες βραβεύτηκαν για την εργασία τους πάνω στην ανάπτυξη μοντέλων για την «εμπειρική έρευνά τους πάνω στη σχέση αιτίου και αιτιατού στη μακροοικονομία».

Σχέση αιτίου

Οι δύο οικονομολόγοι (αμφότεροι 68 ετών) «ανέπτυξαν μεθόδους για να απαντήσουμε σε πολλά ερωτήματα σχετικά με τη σχέση αιτίου και αποτελέσματος μεταξύ της οικονομικής πολιτικής και διαφόρων μακροοικονομικών μεταβλητών, όπως το ΑΕΠ, ο πληθωρισμός, οι επενδύσεις και η εργασία».

Ο καθηγητής Σιμς έλαβε πτυχίο Μαθηματικών το 1963 από το Χάρβαρντ και συνέχισε στο ίδιο πανεπιστήμιο, ολοκληρώνοντας το 1968 διδακτορικό στα οικονομικά. Έκτοτε δίδαξε στο Γέιλ, το Χάρβαρντ και κυρίως στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα (1974-90). Από το 1999 διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον. Κορωνίδα του έργου του υπήρξαν στατιστικά υποδείγματα που κάνουν χρήση διανυσμάτων (vector autoregression) για να επιλύσουν οικονομετρικά προβλήματα πολλαπλών εξισώσεων.

Αυτά χρησιμοποιούνται ευρέως σήμερα, προκειμένου να προβλεφθούν οι επιπτώσεις στα μακροοικονομικά μεγέθη (π.χ. πληθωρισμός, ανεργία) μεταβολών σε εργαλεία πολιτικής (π.χ. επιτόκια). Περισσότερο αμφιλεγόμενο είναι το έργο του καθηγητή Σάρτζεντ, ο οποίος έλαβε πτυχίο το 1964 από το Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ, την περίοδο δηλαδή που δίδασκε εκεί (και ήταν πρόεδρος του τμήματος Οικονομικών) ο Ανδρέας Παπανδρέου.

Διδακτορικό έλαβε το 1968 από το Χάρβαρντ και στη συνέχεια δίδαξε για πολλά χρόνια στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα (1971-87), στο Σικάγο, στο Στάνφορντ και την τελευταία δεκαετία στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Κεντρικό σημείο στο θεωρητικό έργο του κατέχει η «υπόθεση των ορθολογικών προτιμήσεων», σύμφωνα με την οποία τα άτομα διαμορφώνουν τις προσδοκίες τους για το μέλλον ορθολογικά, αξιοποιώντας το σύνολο των πληροφοριών που κατέχουν.

Ως αποτέλεσμα, η μέση προσδοκία που διαμορφώνεται στην αγορά ταυτίζεται με το πραγματικό αποτέλεσμα. Πρακτικά αυτό συνεπάγεται ότι οι τιμές των μετοχών (των παραγώγων, των ομολόγων, των ισοτιμιών κ.λπ.) δεν είναι δυνατόν να αποκλίνουν για πολύ καιρό από το επίπεδο όπου θα έπρεπε να βρίσκονται. Στη θεωρία αυτή βασιζόταν ο πρώην πρόεδρος της Fed Άλαν Γκρίνσπαν, όταν υποστήριζε ότι δεν υπάρχει «φούσκα» στις τιμές των ακινήτων ή το χρηματιστήριο.

«Φούσκα»

Υπό αυτή την έννοια, το έργο του Νομπελίστα συνέβαλε στη γιγάντωση της «φούσκας», το σκάσιμο της οποίας προκάλεσε τη σημερινή παγκόσμια κρίση. Προβλέποντας την κριτική αυτή, τα μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας υπογραμμίζουν ότι ο καθηγητής Σάρτζεντ «τιμάται για το εμπειρικό και όχι το θεωρητικό έργο του».

Η ειρωνεία είναι ότι η ίδια η βράβευση των δύο οικονομολόγων προσέφερε μία ακόμα απόδειξη ότι η μέση πρόβλεψη της αγοράς δεν είναι πάντα σωστή: Σε δημοσκόπηση των μεταπτυχιακών φοιτητών στο Χάρβαρντ με τίμημα συμμετοχής ένα δολάριο, οι δύο καθηγητές δεν βρίσκονταν μεταξύ των φαβορί να λάβουν το βραβείο?

(από imerisia, polispress)