Φαντάσματα, οπτασίες, στοιχειά, σκεπτομορφές

Με τον όρο “φάντασμα” τις περισσότερες φορές εννοούμε τη θέαση της φασματικής συνήθως εικόνας ενός ανθρώπου που έχει πεθάνει. Τα πλέον συνηθισμένα μέρη που αναφέρεται αυτή η “επαφή” είναι τα μέρη στα οποία ζούσε ο νεκρός ή που τα αγαπούσε πολύ ή ακόμη και το μέρος όπου έχει ταφεί, τα περίφημα “φαντάσματα των νεκροταφείων” που είναι τόσο συχνά στη λαϊκή παράδοση. Τα μέρη αυτά συνήθως αποκαλούνται “στοιχειωμένα” μιας και “στοιχειώνουν” από το φάντασμα κάποιου ανθρώπου που δεν βρίσκει ανάπαυση μετά το...
θάνατο για διάφορους λόγους, σημαντικότεροι από τους οποίους θεωρούνται η αυτοκτονία, ο βίαιος θάνατος, ο ιδιαίτερα ειδεχθής βίος του θανόντα και η ισχυρή προσκόλλησή του στο υλικό πεδίο. Ένα φάντασμα ωστόσο δεν γίνεται πάντοτε αντιληπτό μέσω “οπτικής” επαφής αλλά και εξαιτίας των περίεργων φαινομένων που προκαλεί, όπως ανεξήγητοι θόρυβοι, υποτιθέμενα κινητικά φαινόμενα και διάφορα άλλα που συνήθως αποκαλούνται poltergeist ή “ταραχοποιό πνεύμα”. Ωστόσο “φάντασμα” δεν θεωρείται μόνο η θέαση της ψυχής ενός ανθρώπου. Αναφέρονται, όπως ήδη έχουμε δει, φαντάσματα πλοίων, τρένων, αυτοκινήτων και ζώων, τα οποία συνήθως εντάσσονται στην κατηγορία των στοιχειωμάτων.

Η πίστη στα φαντάσματα είναι παγκόσμια και πανάρχαιη, σχετιζόμενη με τον ανιμισμό και με την πίστη στη μετά θάνατον ζωή. Αντί της λέξης “φάντασμα” συχνά χρησιμοποιούνται και άλλες, όπως “οπτασία”, “παρουσία”, “οντότητα” και “πνεύμα”. Η τελευταία λέξη προέρχεται από το ελληνικό ρήμα “πνέω” και συσχετίστηκε ισχυρά με την ψυχή και τη ζωή. Θυμηθείτε ότι στη Γένεση ο Θεός “ενεφύσησε πνοήν ζωής” στον Αδάμ ή ότι ο Ιησούς στο Σταυρό “παρέδωσεν το Πνεύμα αυτού” ή επίσης ότι συνηθίζουμε να λέμε για κάποιον που πεθαίνει ότι “άφησε την τελευταία του πνοή”. Η ψυχή συσχετίστηκε με την πνοή και το πνεύμα και ενώ σε πολλούς λαούς αυτή η ψυχή – πνοή συνήθως συμβολίστηκε με κάποιο πτηνό (πχ περιστέρι), από την εποχή του αιγυπτιακού πολιτισμού σταδιακά άρχισε να συμβολίζεται και ως μια μικρογραφία του νεκρού πλέον ανθρώπου. Στη χριστιανική εικονογραφία μπορείτε να το διαπιστώσετε αυτό στις εικόνες με την Κοίμηση της Θεοτόκου, όπου την ψυχή της, με τη μορφή ενός μικρού κοριτσιού, παραλαμβάνει ο ίδιος ο Ιησούς.

Ίσως να μην υπάρχει σε ολόκληρο τον πλανήτη πιο επίμονη παράδοση από αυτή την φαντασμάτων. Συναντούνται, όπως αναφέραμε, σε όλους τους πολιτισμούς, σε όλους τους λαούς και σε κάθε εποχή. Σε μια πρόσφατη έρευνα, μάλιστα, αποδείχτηκε ότι περισσότερο από το 1/3 των αμερικανών πιστεύουν στα φαντάσματα, ενώ ιδιαίτερα υψηλά είναι και τα ποσοστά σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης, ενώ φαίνεται πως υπάρχει και σχέση ανάμεσα στην πίστη στα φαντάσματα με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των ανθρώπων καθώς και με το μορφωτικό επίπεδο.

Φυσικά, υπάρχει και ο αντίλογος που προέρχεται από τους σκεπτικιστές. Αυτοί πιστεύουν ότι τα φαντάσματα είναι προϊόν φαντασίας ή διαταραγμένης ψυχικής κατάστασης και ότι αποτελούν συλλογικό φόβο ως προς το άγνωστο του θανάτου. Θεωρίες υπάρχουν ακόμη σχετικά με τις εκπομπές μονοξειδίου του άνθρακα σε πολλούς χώρους που θεωρούνται στοιχειωμένοι. Η ένωση αυτή είναι ικανή να προκαλέσει οπτικές και ακουστικές παραισθήσεις όταν υπερβεί κάποια ορισμένη συγκέντρωση και η αλήθεια είναι πως μπορεί να υπάρχει σε κλειστούς για χρόνια χώρους που δεν οξυγονώνονται αλλά δεν εξηγεί τις θεάσεις σε περισσότερο ανοιχτούς χώρους.

Υπάρχει ακόμη και η θεωρία της εκπομπής των υπόηχων, οι οποίοι αν και δεν γίνονται αντιληπτοί από τον άνθρωπο, είναι ικανοί να του προκαλέσουν κάποια από τα “συμπτώματα” που περιγράφονται από τους μάρτυρες, όπως για παράδειγμα το ρίγος. Η θεωρία είναι ενδιαφέρουσα αλλά θα χρειαστεί να βρούμε επίσης και την πηγή εκπομπής των υπόηχων αυτών. Άλλες θεωρίες που κυκλοφορούν είναι η θεωρία των υπναγωγικών παραισθήσεων, οι οφθαλμαπάτες, το γήινο μαγνητικό πεδίο που κατά τόπους είναι πολύ ισχυρό κ.α

Μια άλλη θεωρία θέλει τα φαντάσματα αυτά να είναι στην πραγματικότητα Σκεπτομορφές, εκδηλώσεις δηλαδή της ανθρώπινης σκέψης αν και οι σκεπτομορφές δεν εκπορεύονται μόνο από τον άνθρωπο, αφού το ίδιο το Σύμπαν θεωρείται ως μια σκεπτομορφή του Θεού. Τα φαντάσματα των νεκροταφείων θεωρούνται πως δεν είναι παρά το αιθερικό σώμα του νεκρού, το οποίο διαλύεται μετά από τρεις ημέρες.

(από fireoffohat)