Η ιστορία των Τζίνι!

Γράφει ο Γιώργος Αδαμόπουλος

«Η απληστία είναι ένας χοντρός δαίμονας με μικρό στόμα και με οτιδήποτε και αν τραφεί, ποτέ δεν είναι αρκετό» έγραψε ο γνωστός Ολλανδός συγγραφέας και στοχαστής, Janwillem Van de Wetering. Πράγματι, από τις απαρχές κιόλας του ανθρώπινου πολιτισμού, η απληστία ήταν ίσως το πιο «δημοφιλές» από τα...
εφτά θανάσιμα αμαρτήματα. Είναι στη φύση του ανθρώπου άλλωστε, να επιθυμεί πάντοτε αυτό που δεν έχει και τελικά να μην ικανοποιείται ποτέ.

Με τον ερχομό του καπιταλισμού στο Δυτικό πολιτισμό, η ανάγκη για συσσώρευση αγαθών και υλικού πλούτου μεγάλωσε. Ο «δαίμονας» πλέον έγινε τόσο μεγάλος που δε μπορούσε να χορτάσει με κανένα τρόπο. Σε κείνη την περίοδο, άρχισαν να γίνονται εξαιρετικά δημοφιλείς οι ιστορίες για απόκτηση πλούτου σε μια νύχτα, απροσδόκητα και χωρίς τον παραμικρό κόπο. Τα παραδείγματα ποικίλουν: από τις πραγματικές ιστορίες ανθρώπων που έγιναν δισεκατομμυριούχοι με ένα τυχερό λαχείο που αγόρασαν σε ανύποπτη στιγμή μέχρι και μυθικές ιστορίες για πνεύματα που ικανοποιούσαν κάθε ανθρώπινη επιθυμία.

Η πιο γνωστή από αυτές τις ιστορίες είναι πιθανώς ο μύθος του Αλαντίν και του μαγικού λυχναριού. Η υπόθεση είναι λίγο πολύ γνωστή σε όλους: ο Αλαντίν, γιος ενός φτωχού τσαγκάρη, ανακαλύπτει σε μια σπηλιά ένα λυχνάρι. Το λυχνάρι, αν και εκ πρώτης όψεως δείχνει παλιό και χωρίς αξία, στην πραγματικότητα κρύβει ένα φυλακισμένο τζίνι στο εσωτερικό του, ένα πνεύμα που μπορεί να ικανοποιήσει τα πιο τρελά όνειρα του νεαρού Αλαντίν. Η συνέχεια είναι ειδυλλιακή, όπως ακριβώς αρμόζει σε ένα παραμύθι: ο Αλαντίν, με τη βοήθεια του τζίνι, εξουδετερώνει το σατανικό μάγο που τον καταδιώκει, παντρεύεται την κόρη του Σουλτάνου και αποκτά αμύθητα πλούτη.

Η ιστορία του Αλαντίν αποτελεί και την πρώτη επαφή του Δυτικού πολιτισμού με τα τζίνι. Από τότε που έγινε γνωστή στην Ευρώπη, περίπου τον 19ο αιώνα, η έννοια του τζίνι κυριάρχησε ως ένας παραμυθένιος τρόπος απόκτησης πλούτου και γαλούχησε εκατομμύρια παιδιά που άκουγαν το παραμύθι από κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο πριν κοιμηθούν. Είναι όμως αυτή η πραγματική έννοια του τζίνι; Έχει κάποιο μυθολογικό υπόβαθρο το γνωστό παραμύθι; Ποια είναι η σημασία που του δίνουν στην Ανατολή;

Η λέξη Τζίνι προέρχεται από το γαλλικό genie, το οποίο με τη σειρά του βγαίνει από τον λατινικό όρο Genius. Το genius για τους Ρωμαίους ήταν ένα πνεύμα το οποίο προστάτευε κάθε έναν από αυτούς, προς τιμήν του οποίου μάλιστα έκαναν θυσίες στα γενέθλια τους. Το genius όμως, καμιά απολύτως σχέση δεν έχει σαν έννοια με το αραβικό τζίνι. Οι πρώτοι μεταφραστές του «Χίλιες και μια νύχτες» , από το οποίο προέρχεται και η ιστορία του Αλαντίν, ήταν Γάλλοι και μετέφρασαν τη λέξη Jinni του κειμένου με το λατινογενές genie, απλώς γιατί οι δύο όροι έμοιαζαν ηχητικά.

Την πραγματική έννοια του Τζίνι συναντάμε στην προϊσλαμική μυθολογία αλλά και στην ίδια την ισλαμική θρησκεία. Οι αρχαίοι Σημίτες (ομάδα λαών που κατοικούσαν στη Νοτιοδυτική Ασία από το 4.000 π.Χ) πίστευαν στην ύπαρξη των τζίνι. Για τους Σημίτες τα τζίνι ήταν πνεύματα αρχαίων προγόνων που εμφανίζονταν τη νύχτα και εξαφανίζονταν τη μέρα. Τα πνεύματα αυτά μπορούσαν να είναι είτε καλόβουλα είτε σατανικά και τα σέβονταν ή τα φοβόνταν αντίστοιχα.

Ένα από τα πιο γνωστά είδη τζίνι για τους Σημίτες ήταν τα ghul ,ή ghoul όπως είναι γνωστά στο Δυτικό κόσμο. Τα ghul ήταν κακόβουλα πνεύματα, που είχαν τη δυνατότητα να αλλάζουν τη μορφή τους και να παρασύρουν άτυχους ταξιδιώτες στο θάνατο. Σύμφωνα με το μύθο, παραμόνευαν στην έρημο και όταν συναντούσαν κάποιον ταξιδιώτη , έπαιρναν τη μορφή μιας εντυπωσιακής γυναίκας και , αφού τον παραπλανούσαν, τον σκότωναν και τον έτρωγαν. Η μοναδική άμυνα που είχαν οι περιπλανώμενοι στην έρημο απέναντι σε αυτά τα πλάσματα ήταν να τα αντιληφθούν έγκαιρα και να τα σκοτώσουν με ένα μόνο χτύπημα, αφού ένα δεύτερο χτύπημα θα τα επανέφερε στη ζωή.

Ένα άλλο γνωστό είδος τζίνι για τους Σημίτες, που συχνά ταυτίζεται λανθασμένα με το ghul, είναι τα sila. Η διαφορά τους είναι ότι τα sila έχουν ανθρώπινη μορφή, συνήθως γυναικεία, και δε μπορούν να μεταμορφωθούν.

Με την πάροδο των χρόνων, εμφανίστηκε στην Ανατολή η Ισλαμική θρησκεία. Όπως όλες οι θρησκείες του κόσμου, ο Ισλαμισμός ενσωμάτωσε στον κορμό του τους μύθους και τις παραδόσεις των πολιτισμών στους οποίους βρήκε πρόσφορο έδαφος. Φυσικά και ο αρχαίος μύθος των τζίνι δεν αποτέλεσε εξαίρεση : προσαρμόσθηκε στα δεδομένα της νέας θρησκείας και ενσωματώθηκε στο ιερότερο κείμενο της, το Κοράνι. Τα τζίνι αναφέρονται σε τουλάχιστον δέκα Σούρες στο Κοράνι, ενώ μια από αυτές μάλιστα είναι εξ’ολοκλήρου αφιερωμένη στα πλάσματα αυτά (72η Σούρα, Al-Jinn).

Σύμφωνα με το Κοράνι λοιπόν, τα τζίνι είναι πλάσματα με ελεύθερη βούληση, ικανά τόσο για το καλό όσο και για το κακό. Για τη δημιουργία τους, αναφέρεται χαρακτηριστικά:

«Πλάσαμε τον άνθρωπο από στεγνό ηχηρό άργιλο και λάσπη και του δώσαμε μορφή.

Και πριν από αυτόν, είχαμε πλάσει τα τζίνι, από τη φλόγα της άκαπνης φωτιάς.» (1)

Τα τζίνι λοιπόν, προϋπήρξαν του ανθρώπου και , όπως και ο άνθρωπος, δημιουργήθηκαν με βάση ένα από τα στοιχεία της φύσης: τη φωτιά. Να σημειώσουμε εδώ ότι ο πληθυντικός στο απόσπασμα («Πλάσαμε»), δεν αναφέρεται σε πλήθος προσώπων αλλά στον Αλλάχ. Σύμφωνα με τους μελετητές, ο Αλλάχ χρησιμοποιεί συχνά πληθυντικό στο κείμενο όταν αναφέρεται στον εαυτό του, για να τονίσει την ανάγκη σεβασμού προς το πρόσωπο του.

Περισσότερες πληροφορίες για τα τζίνι μας δίνονται σε άλλα αποσπάσματα. Σύμφωνα με αυτά, τα τζίνι είναι θνητά (Al- Rahman 55:26-28), ονομάζονται Jinni, δηλαδή «κρυμμένα», γιατί είναι αόρατα για τους ανθρώπους (Al ‘ A’Raf 7:28), πιστεύουν στον Αλλάχ ή σε άλλους Θεούς (Al ‘ Jinn 72:15) και, όπως προαναφέρθηκε, μπορεί να έχουν είτε καλές είτε κακές προθέσεις (Al ‘ Jinn 72:12).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποσπάσματα που αναφέρονται στον Iblis, το αντίστοιχο του Σατανά στην Ισλαμική θρησκεία. Ο Iblis, σύμφωνα με το Κοράνι, ήταν ένα τζίνι , από τους πιο πιστούς ακόλουθους του Αλλάχ. Η αφοσίωση του στο Δημιουργό και οι ιδιαίτερες ικανότητες του γρήγορα τον έκαναν να ξεχωρίσει από τα άλλα τζίνι και να γίνει όμοιος των αγγέλων.

Όταν ο Αλλάχ έπλασε τον άνθρωπο, διέταξε όλους τους αγγέλους να γονατίσουν μπροστά στο δημιούργημα του. Όλοι οι άγγελοι υπάκουσαν, ο Iblis όμως αρνήθηκε λέγοντας : «Εγώ είμαι καλύτερος από εκείνον. Εμένα με έπλασες από φωτιά, ενώ εκείνον τον έπλασες από πηλό». (Al- A’Raf 7:13)

Ο Αλλάχ εξοργίστηκε με την αλαζονεία του Iblis και τον έδιωξε από τον παράδεισο. Από τότε, ο ίδιος και οι ακόλουθοι του (άνθρωποι ή τζίνι) ονομάζονται Shaytans , δηλαδή «Εχθροί», και σκοπός τους είναι η διαφθορά του ανθρώπου με την υποβολή ψιθύρων στο μυαλό του, ώστε να υποπέσει στο Κακό. Στην τελική κρίση, ο Αλλάχ θα ρίξει τον Iblis, τους υπηρέτες του και αυτούς που άκουσαν τις φωνές του πειρασμού που οι Shaytans τους υπέβαλαν, στην Jahannam, την Ισλαμική Κόλαση.

Φυσικά, οι παραλληλισμοί μεταξύ Iblis και Σατανά είναι κάτι παραπάνω από εμφανείς αλλά δεν είναι επί του παρόντος να σχολιασθούν και να αναλυθούν περαιτέρω.

Διαβάζοντας άλλες Ισλαμικές πηγές, μπορούμε να εμβαθύνουμε ακόμη περισσότερο στα μυστηριώδη αυτά πλάσματα. Από τις Hadith, τις γραπτές παραδόσεις που διασώζουν το λόγο και τα έργα του Μωάμεθ, μαθαίνουμε ότι τα τζίνι μπορούν να γίνουν ορατά στους ανθρώπους, εφόσον το επιθυμούν. Μπορούν μάλιστα να πάρουν οποιαδήποτε μορφή θελήσουν, ακόμη και άψυχων αντικειμένων. Κατοικούν κυρίως σε έρημες περιοχές όπως ερείπια και νεκροταφεία αλλά και σε ακάθαρτα μέρη όπως τουαλέτες, σκουπιδότοπους και άλλα. Εάν κάποιος Μωαμεθανός δεν επικαλεστεί το όνομα του Αλλάχ καθώς μπαίνει στο σπίτι του, τότε τα τζίνι μπορούν να βρουν καταφύγιο και εκεί.

Από τα κείμενα μαθαίνουμε επίσης ότι τα τζίνι μπορούν να παντρευτούν και να κάνουν απογόνους, ζώντας μια φυσιολογική ζωή, που όμως διαρκεί πολύ περισσότερο από την ανθρώπινη. Χαρακτηριστικά λέγεται ότι τα τζίνι που είδαν τον προφήτη Μωάμεθ να διδάσκει (7ος αιώνας), είναι ακόμα ζωντανά. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές μάλιστα, τα τζίνι, μπορούν να έχουν σεξουαλικές επαφές με ανθρώπους και να αφήσουν απογόνους, συνήθως στείρους.

Η πιο σημαντική όμως ικανότητα των τζίνι που αναφέρεται στα αρχαία κείμενα δεν είναι άλλη από την κατάληψη ενός ανθρώπου, ή όπως θα το λέγαμε με χριστιανικούς όρους, ο δαιμονισμός. Το τζίνι, εισχωρεί στο σώμα κάποιου άτυχου ανθρώπου και τον ελέγχει πλήρως, πολλαπλασιάζοντας τη φυσική του δύναμη και αντοχή αλλά και επιμηκύνοντας σε μεγάλο βαθμό τη ζωή του. Για να διωχθεί από το σώμα, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί ένα εξορκισμός σύμφωνα με τις οδηγίες των ιερών κειμένων και στον οποίο θα επικαλείται το όνομα του Αλλάχ.

Ακόμη και σήμερα, η πίστη στα τζίνι και την κατάληψη ανθρώπων από αυτά, είναι ισχυρή στους Μουσουλμάνους. Στο τεύχος της 19ης Δεκεμβρίου 2006, ο ανταποκριτής του Economist, παραθέτει μια εμπειρία που έζησε στα βουνά του Αφγανιστάν και μας δείχνει πόσο διαδεδομένη είναι η πίστη στα πλάσματα, ακόμα και μέσα στη δίνη του πολέμου.

«Ο ανταποκριτής σας πέρασε μια νύχτα με τους πρώην σωματοφύλακες του Masoud (σ.σ Αφγανός στρατιωτικός, ο οποίος δολοφονήθηκε από μέλη της Al-Qaeda στις 9/9/2001) στο Panjshir. Οι άντρες είχαν κληθεί να φυλάξουν τον τάφο του. Το γραφείο του ήταν κλειδωμένο. Οι σωματοφύλακες κάθονταν σταυροπόδι, στο πάτωμα, σε ένα δωμάτιο απέναντι. (…) Ένα σκυλί κούτσαινε από κάτω , με τα αυτιά όρθια και την ουρά ανάμεσα στα πόδια του. Κλαψούριζε. Οι άντρες κοίταξαν το σκυλί . ‘Το τζίνι είναι ακόμα εδώ’, είπε ένας από αυτούς. ‘Bismillah’ , απάντησαν οι άλλοι (σ.σ.

B’sm’llah ΄σε ακριβή μετάφραση σημαίνει ‘Στο όνομα του Αλλάχ. Οι έννοιες όμως της έκφρασης είναι αρκετές και η πιο ακριβής για την περίπτωση θα ήταν κάτι αντίστοιχο στο δικό μας ‘Θεός Βοηθός’) . Έδειξαν προς τα έξω, στα μέρη όπου κατοικούσαν τα τζίνι, κάτω από τη γραμμή του χιονιού στις πλαγιές των βουνών. Μέσα στο κατάλυμα, πάνω από πιάτα γεμάτα με αρνί και γκρίζο ρύζι, καπνό και Κορεάτικα τσιγάρα, διηγήθηκαν την ιστορία του μάγειρα και πως εκείνος είχε καταληφθεί από ένα τζίνι μια εβδομάδα πριν. ‘Ήταν ένας ευσεβής άνθρωπος’, είπαν, ‘αγράμματος και μη καπνιστής. Αρρώστησε. Όταν συνήλθε, είδε ότι μπορούσε να μιλήσει και να γράψει σε πολλές γλώσσες. Το τζίνι που ήταν μέσα του ήταν πολυταξιδεμένο αλλά και πιεστικό. Απαίτησε ένα τσιγάρο, μετά άλλο ένα και μετά έγινε ανυπόμονο και κατάπινε ολόκληρα αναμμένα τσιγάρα…»

Το περιστατικό αυτό , δεν είναι το μοναδικό. Υπάρχουν δεκάδες άλλα , πράγμα που αποδεικνύει την ατράνταχτη πίστη του Μουσουλμανικού κόσμου στα τζίνι. Πίστη, που όπως θα δούμε παρακάτω, ορισμένες φορές αποβαίνει μοιραία…

Τον Αύγουστο του 2006, στην επαρχία Kikandwa της Ουγκάντα, κυκλοφόρησε ευρέως από στόμα σε στόμα η είδηση για ένα τζίνι , που απήγαγε και βίαζε νεαρές γυναίκες. Όταν μια μέρα βρέθηκε μια γυναίκα να βγαίνει από ένα δάσος, ατιμέλητη και σε έξαλλη κατάσταση, «αναγνωρίστηκε» ως τζίνι από τους περίοικους, οι οποίοι την πετροβόλησαν σχεδόν μέχρι θανάτου. Η αστυνομία που έσπευσε στην περιοχή, αντί να προστατεύσει τη γυναίκα, την αποτελείωσε με έξι (!!!) σφαίρες από κοντινή απόσταση. Η έρευνα που ακολούθησε έδειξε ότι η άτυχη γυναίκα ουδεμία σχέση είχε με τα τζίνι. Είχε πάει για κυνήγι στο δάσος με το σύζυγο της, τον οποίο έχασε και ψάχνοντας τον, χάθηκε και η ίδια. Κατάφερε να βγει στην πόλη τρεις ημέρες μετά, αφυδατωμένη και σε τραγική κατάσταση, για να δολοφονηθεί όπως προαναφέραμε. Ακολούθησε σειρά διαμαρτυριών και αρνητικών δημοσιευμάτων από τις τοπικές εφημερίδες, οι οποίες ζητούσαν από την κυβέρνηση να αρνηθεί δημοσίως την ύπαρξη των τζίνι. Δεν το έκαναν…

Το Φεβρουάριο του 2005 μια γυναίκα στην Ινδονησία ανέφερε ότι ένα τζίνι έκανε περιτομή στον μόλις 10 μηνών γιο της, ενώ εκείνη έφτιαχνε πρωινό. Το γεγονός μετέδωσε το τοπικό πρακτορείο ειδήσεων Antara και αναμετέδωσε το Associated Press. Δεν έγινε γνωστό εάν το αγοράκι έπαθε κάποια επιπλοκή από την περιτομή, πάντως η μητέρα του παιδιού, ονόματι Ineng είπε στους δημοσιογράφους : «Όταν άκουσα τον Riyan να κλαίει, έτρεξα στο δωμάτιο του και δεν πίστευα στα μάτια μου. Του είχαν κάνει περιτομή.» Η οικογένεια αμέσως υποψιάστηκε ότι το γεγονός ήταν αποτέλεσμα της δράσης κάποιου τζίνι και κάλεσαν έναν ειδικό να επιβεβαιώσει το γεγονός, όπως και έγινε…

Η πίστη στα τζίνι όμως δεν περιορίζεται μόνο στις χώρες της Ανατολής. Εσωτεριστές και αποκρυφιστές του δυτικού (και όχι μόνο) κόσμου, πιστεύουν κι αυτοί στην ύπαρξη των τζίνι και προσπαθούν να τα χρησιμοποιήσουν προς όφελος τους. Η πίστη τους αυτή πηγάζει από το ίδιο το Κοράνι, στο οποίο αναφέρεται ότι ο Σολομώντας είχε στην κατοχή του ένα δαχτυλίδι με το οποίο εξουσίαζε τα τζίνι.

Οι σύγχρονοι αποκρυφιστές χρησιμοποιούν επικλήσεις για να καλέσουν τζίνι και στη συνέχεια τα παγιδεύουν σε κάποιο αντικείμενο, ακριβώς όπως το τζίνι του Αλαντίν ήταν παγιδευμένο στο λυχνάρι. Η διαδικασία αυτή θεωρείται δύσκολη και εξαιρετικά επικίνδυνη για αυτόν που θα την επιχειρήσει ενώ και οι γνώσεις που απαιτούνται είναι προνόμιο λίγων.

Με μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο πάντως, βρίσκουμε δεκάδες αντικείμενα προς πώληση , τα οποία υποτίθεται ότι έχουν ένα τζίνι παγιδευμένο στο εσωτερικό τους. Δυστυχώς η ξαφνική «δημοτικότητα» που απέκτησαν τα τζίνι και ο κόσμος του ανεξήγητου τα τελευταία χρόνια , έδωσαν την ευκαιρία σε πολλούς να πλουτίσουν, πουλώντας «αέρα» σε αφελείς πελάτες. Ο συγγραφέας αυτού του άρθρου δεν είναι υπέρ της εμπορευματοποίησης του αποκρυφισμού και συμβουλεύει να είστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί απέναντι σε τέτοιες «ευκαιρίες». Εν τέλει, το τζίνι είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της παράδοσης της Ισλαμικής θρησκείας και της Ανατολής γενικότερα και ως εκ τούτου θα πρέπει να μείνει εκτός κάθε προσπάθειας κερδοσκοπίας και εκμετάλλευσης.

Μύθος ή αλήθεια, η ιδέα ενός πλάσματος που μπορεί να ικανοποιεί κάθε μας επιθυμία πάντοτε γοήτευε τον άνθρωπο. Για αυτό και τα τζίνι του παραμυθιού έγιναν τόσο δημοφιλή στο χριστιανικό Δυτικό κόσμο. Στην Ανατολή όμως, τα τζίνι δεν είναι ένα απλό ον στις σελίδες ενός παιδικού βιβλίου. Είναι πλάσματα αρχαιότερα του ανθρώπου, δυνατότερα από μας και σίγουρα δεν περνούν όλο το χρόνο τους κλεισμένα σε μαγικά λυχνάρια.

Ποια να είναι η πραγματικότητα άραγε;

(από metafysiko)