Ο ήλιος μπορεί να οδηγηθεί για λίγο σε ‘λήθαργο’ κι όχι σε μίνι παγετωνική εποχή (όπως ισχυρίζονται τα ΜΜΕ για εντυπωσιασμό)

Νέα αποτελέσματα δείχνουν ότι μπορεί, τουλάχιστον προσωρινά, η δραστηριότητα του ήλιου να μειωθεί. Ακόμα κι αν ο ήλιος προσεγγίζει στην κορυφή του ενδεκαετούς κύκλου του το 2013 και βλέπουμε μία αύξηση της δραστηριότητας του (περισσότερες ηλιακές κηλίδες, εκλάμψεις και άλλα βίαια επεισόδια), υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η επόμενη αναμενόμενη αιχμή του ηλιακού κύκλου (το 2022 ή λίγο αργότερα ) μπορεί να είναι ασθενέστερη, ή να μην έρθει και καθόλου!

Ένας γιγάντιος βρόγχος (δεξιά) γεμάτος με υπέρθερμο φωτεινό αέριο που εκτοξεύεται μακριά από τον ήλιο κατά το 2003, ενώ δύο ηλιακές κηλίδες (σε διπλάσιο μέγεθος από τον Δία) εκρήγνυται. Μέσα σε 10 χρόνια ο ήλιος θα γίνει ασυνήθιστα ήρεμος, που κάνει μερικούς να ισχυρίζονται ότι μπορεί να πυροδοτήσει μια μίνι-Παγετωνική Εποχή

Κι εδώ είναι που οι επιστήμονες σκέφτονται τι μπορεί να γίνει. Ο Ήλιος είναι μία μπάλα ιονισμένου αερίου που κοχλάζει, το λεγόμενο πλάσμα, και έχει πολύ περίπλοκα μαγνητικά πεδία που αλληλεπιδρούν με αυτό το...
πλάσμα. Η συνολική ισχύς και η δραστηριότητα από το μαγνητικό πεδίο αυξάνεται και μειώνεται με, περίπου, έναν κύκλο 11 χρόνων. Όταν ο κύκλος αυτός είναι στο ελάχιστο του, η ισχύς του πεδίου είναι αδύναμο, και βλέπουμε λίγα ή και καθόλου ηλιακές κηλίδες ή άλλες δραστηριότητες. Στη συνέχεια, λίγο πάνω από πέντε χρόνια αργότερα, στην κορυφή του κύκλου συμβαίνουν πολλά πράγματα, εκλάμψεις, εκτινάξεις στεμματικής μάζας, και άλλα πολλά.

Οι ηλιακοί επιστήμονες, έχουν προσπαθήσει να καταλάβουν αυτόν τον κύκλο για πάνω από έναν αιώνα. Είναι πολύ περίπλοκος, αλλά καθώς η τεχνολογία έχει βελτιωθεί, έχουν βρει κάποιες τάσεις. Και πρόσφατα, οι δείκτες αυτοί δείχνουν προς ένα Ήλιο που θέτει σε ‘λήθαργο’ τη μαγνητική δραστηριότητα.

Κάτω από την επιφάνεια του ήλιου υπάρχει ένα υπόγειο ρεύμα αερίου με κατεύθυνση ανατολικά – δυτικά (δεν μπορεί να φανεί άμεσα, αλλά δημιουργεί ηχητικά κύματα που ταξιδεύουν από αυτή την θέση προς την επιφάνεια, αποκαλύπτοντας έτσι την παρουσία του). Αυτό το ρεύμα έρχεται και φεύγει, αλλά συνήθως σχηματίζεται σε μέσα γεωγραφικά πλάτη στον Ήλιο και μετατοπίζεται προς τον ισημερινό, καθώς εξελίσσεται ο 11-ετής κύκλος. Καθώς γίνεται αυτό, οι ηλιακές κηλίδες παίρνουν τη μορφή τους πάνω από αυτό το ρεύμα. Παρά το γεγονός ότι ο επόμενος κύκλος δεν θα ξεκινήσει παρά σε μερικά χρόνια, το ποτάμι που συνδέεται με αυτό θα έπρεπε ήδη να είχε σχηματιστεί. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι έχει σχηματιστεί, κάνοντας έτσι τους αστρονόμους να λένε πως ο επόμενος κύκλος μπορεί να καθυστερήσει.

Κάτι άλλο τώρα. Ο φυσικοί έχουν διαπιστώσει ότι η μέση ένταση του μαγνητικού πεδίου των ηλιακών κηλίδων έχει μειωθεί με την πάροδο του χρόνου. Οι ηλιακές κηλίδες σχηματίζονται, όταν τα μαγνητικά πεδία στο εσωτερικό του Ήλιου διασπαστούν στην επιφάνεια.

Κανονικά, η άνοδος του αερίου από το εσωτερικό του ήλιου θα έφερνε ψύξη και την εκ νέου πτώση του, αλλά λόγω του τρόπου που αλληλεπιδρούν τα μαγνητικά πεδία με το αέριο, το ψυχρό αέριο εμποδίζεται από το να πέσει. Τα πιο ψυχρά αέρια δεν φαίνονται πολύ φωτεινά, κι έτσι τα βλέπουμε ως σκοτεινά σημεία πάνω στον ήλιο: είναι οι ηλιακές κηλίδες.

Οι ηλιακές κηλίδες είναι όμως ένα εγγενώς μαγνητικό φαινόμενο, έτσι ώστε αυτή η τάση των ασθενέστερων μαγνητικών πεδίων στο εσωτερικό τους μπορεί να δείχνει, και πάλι, ότι ο επόμενος κύκλος μπορεί να καθυστερήσει ή να μην έρθει και καθόλου.

Προχωρώντας ακόμη πιο μακριά προς τα έξω ερχόμαστε στην τρίτη γραμμή των αποδεικτικών στοιχείων για ένα ασθενικό επερχόμενο κύκλο. Ο Ήλιος έχει μια ατμόσφαιρα, που ονομάζεται στέμμα (ή κορώνα), από πολύ λεπτό αλλά εξαιρετικά καυτό πλάσμα. Σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό επηρεάζεται από τα μαγνητικά πεδία. Κάθε κύκλος μαγνητικής δραστηριότητας στο στέμμα τείνει να σχηματιστεί κοντά στον ισημερινό του ήλιου και στη συνέχεια κινείται αργά προς τους πόλους για τα επόμενα χρόνια. Αυτή η «πορεία προς τους πόλους», είναι πολύ αδύναμη φέτος, και μπορεί να δείχνει ότι η κορύφωση το 2013, δεν μπορεί να είναι εξαιρετικά δραστήρια. Είναι σαφές τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την κορυφή του κύκλου μετά από αυτό.

Λοιπόν, τι σημαίνει αυτό για μας; Είναι δύσκολο να το πούμε. Κατά μία έννοια αυτή μπορεί να φέρνει καλά νέα. Όταν ο ήλιος είναι ενεργός τείνει να έχει βίαιες εκρήξεις όπως εκλάμψεις και στεμματικές εκτινάξεις μάζας (CME), και αυτά μπορούν να βλάψουν τους δορυφόρους μας ή ακόμα και να προκαλέσουν μπλακάουτ στη Γη. Ένας λοιπόν ασθενέστερος κύκλος σημαίνει λιγότερες πιθανότητες για αυτό.

Ωστόσο (πάντα υπάρχει ένα "όμως"), στα τέλη του 17ου και στις αρχές του 18ου αιώνα, υπήρχε ένα τεράστιο κύμα ψύχους στην Ευρώπη, που ονομάζεται Μικρή Εποχή των Παγετώνων, και αυτό συνέπεσε με μια εποχή που σχεδόν δεν υπήρχαν ηλιακές κηλίδες ή άλλη ηλιακή δραστηριότητα. Η σύνδεση αυτή δεν είναι ακόμα και πολύ καθαρή – για παράδειγμα, η Βόρεια Αμερική είχε μια ψύξη, αλλά όχι τόσο σοβαρή όσο η Ευρώπη, και ενώ οι χειμώνες στην Ευρώπη ήταν φοβεροί, τα καλοκαίρια, δεν ήταν και πολύ πιο δροσερά. Προφανώς υπήρχαν και άλλοι παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των ηφαιστειακών εκρήξεων και ένα ασυνήθιστα αδύναμο αέριο ρεύμα (το οποίο επηρεάζεται από την παραγωγή όζοντος στην ανώτερη ατμόσφαιρα της Γης, και που στη συνέχεια μειώθηκε λόγω της μείωσης της ηλιακής δραστηριότητας!).

Έτσι, να έχετε στο νου σας ότι οι δείκτες αυτοί δεν λένε και πολλά για τη μακροπρόθεσμη μαγνητική υγεία του Ήλιου. Μόνο που έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια αδύναμη κορύφωση το 2013 και μια ασθενέστερη ή καθυστερημένη κορύφωση. Μετά από αυτό, ποιος ξέρει;

Επίσης, φαίνεται πολύ απίθανο να έχουμε μια εμπειρία από μια άλλη περίοδο παγκόσμιας ψύξης που να οφείλεται στην αποδυνάμωση του κύκλου των ηλιακών κηλίδων. Ας μην ξεχνάμε ότι η επίδραση του Ήλιου στο φαινόμενο της υπερθέρμανσης του πλανήτη δεν είναι μεγάλη, όπως έχει αποδειχθεί αρκετά πειστικα. Μπορεί να ενισχύει ή να μειώνει με ήπιο τρόπο αυτήν αλλά δεν είναι ο Ήλιος η βασική κινητήρια δύναμη της. Αν ήταν θα βλέπαμε πολύ ισχυρές συσχετίσεις μεταξύ του κλίματος και της ηλιακής δραστηριότητας με βάση τις παρατηρήσεις μας τα τελευταία χρόνια, για τον σχηματισμό των ηλιακών κηλίδων. Εμείς δεν το βλέπουμε και ως εκ τούτου ο Ήλιος δεν είναι ο ένοχος της υπερθέρμανσης.

Αναζητείστε αλλού τον ένοχο. Στον άνθρωπο!

Ο Ήλιος είναι ένα περίπλοκο τέρας, και μόλις τώρα είμαστε σε θέση να κάνουμε προβλέψεις γι’ αυτόν. Ακόμα όμως και αυτές δεν είναι σίγουρες, αν και υπάρχουν τρία διαφορετικά στοιχεία προς έναν πιο αδύναμο κύκλο. 

(από physics4u)