Η Ελληνική Μουσική....

Η Μουσική, όπως και ο Λόγος, έχουν την αρχήν απροσδιόριστον. Χάνονται εις τα βάθη των χιλιετιών. Η φύσις με τον άνεμον, το άσμα των πτηνών, τον θρουν των φύλλων έδωκεν εις τον άνθρωπον την ιδέαν του ήχου. Ασφαλές είναι, ότι το πρώτον μουσικόν όργανον ήτο η φωνή του...
ανθρώπου.

Σήμερον με την λέξιν μουσική εννοούμε γενικώς την τέχνην των ήχων. Κατά τους αρχαίους χρόνους έδιδαν τον όρον αρμονική. Μουσική εσήμαινε πάσαν τέχνην, της οποίας προστάτιδες ήσαν αι Μούσαι, ήτοι ό,τι είχε σχέσιν με την ψυχοπνευματικήν αγωγήν, την διανόησιν, τας καλάς τέχνας, τα γράμματα (εν γένει την παιδείαν) και κυρίως την λυρικήν ποίησιν.

Αι Μούσαι ήσαν αι θεαί κάθε πνευματικής παραγωγής, της ωδής, της μουσικής και της ποιήσεως. Η πεφιλημένη έδρα τους ήτο ο Ελικών (Ελικωνιάδες). Η λέξις Μούσα η Μοίσα η δωριστί Μώσα προέρχεται εκ του ρήματος μώ (μυέω = διδάσκω, κατηχώ, εισάγω εις τα μυ­στήρια, μύω = κλείνω, είμαι κρυφός).

Δια τους αρχαίους Έλληνας η μουσική ήτο το ασφαλέστερον μέσον, δια να εγχαράξουν εις το ανθρώπινον πνεύμα τας αρχάς της ηθικής και της αρετής, να επηρεάσουν δε την ψυχήν προς το αγαθόν. Ήσαν οι πρώτοι, οι οποίοι έδωσαν εις αυτήν ιδιαιτέραν σημασίαν και ανάπτυξιν. Εθεώρουν την προέλευσίν της ουρανίαν και απέδιδον εις αυτήν και μαγικήν ακόμη δύναμιν, ικανήν να επιτέλεση θαύματα. Έτσι εις τον Όμηρον βλέπομεν τον Έλληνα να ψάλλη άσμα, δια να σταματήση το αίμα της πληγής του.

Αποτελούσε το αντικείμενον βαθείας σκέψεως στις φιλοσοφικές σχολές. Οι αοιδοί ήσαν συγχρόνως και μουσικοί, η δε λατρεία κατέστησεν αναπόσπαστον αυτής μέρος την θείαν τέχνην. Αι θεατρικαι παραστάσεις συνοδεύονταν από μουσικήν υπόκρουσιν, το δε δράμα ουσιωδώς κατέστη μουσικόν. Κατά τους αγώνας και ιδιαιτέρως κατά τους Πυθικούς η μου­σική κατελάμβανεν εξέχουσαν θέσιν. Εις την συνεχή εξέλιξιν αυτής προσέλαβε την συγκεκριμένην αυτής μορφήν ως επιστήμης και τέχνης συγχρόνως. Επίστευον εις την ίδιαιτέραν επίδρασιν που ασκεί εις τας ψυχάς των όντων, αποκλειστικόν της προνόμιον ανάμεσα εις τας άλλας τέχνας, και εις την στενήν της συγγένειαν με τους υπέρτατους νόμους, που διέπουν το σύμπαν. Το ότι η μουσική ευρίσκεται εις σχέσιν αμοιβαιότητος με ψυχικάς καταστάσεις, το ότι συγκεκριμένα είδη ρυθμών και μελωδιών προκαλούν συγκεκριμένα πάθη, άλλα και αντιστρόφως ότι ψυχικές διαθέσεις αναζητούν την έκφρασίν των εις την μουσικήν είναι πράγματα που αντελήφθησαν καθαρά και εκτίμησαν οι αρχαίοι Έλληνες ενωρίτερον από άλλους λα­ούς και ενδεχομένως να τα ένοιωσαν εντονώτερα από αυτούς.

Ο Πλάτων, που επίστευεν εις την ισχυράν επίδρασιν της μουσικής εις την ψυχήν, θεωρεί την γυμναστικήν και την μουσικήν ως τους δύο συντελεστάς της ανατροφής των νέων. Αποδοκι­μάζει εντόνως το είδος που επιδιώκει μόνον την ακουστικήν τέρψιν με αριστοτεχνικά ηχητικά «εφφέ» και απαιτεί λιτές. μετρημέvες μελωδίες και ρυθμούς, που βελτιώνουν τις καλές ιδιότητες του χαρακτήρος. Επίστευεν ακόμη, ότι η μουσική και η αστρονομία είναι «αδελφές επιστήμες». Ο Πυθαγόρας, ότι κατά την περιστροφήν των πλανητών παράγονται συχνότητες από ήχους, που δεν τους ακούμε. Το σύνολον των ήχων αυτών αποτελεί την θεωρίαν περί της «Αρμονίας των Σφαιρών», και κατά τον Ιάμβλιχον μόνον ο Πυθαγόρας μπορούσε να την διακρίνει.

Τα τελευταία τριάντα-σαράντα έτη έχει αρχίσει να αναπτύσσεται μία καινούργια επιστήμη· η «Μουσικοθεραπεία». Αυτή δεν ήτο άγνωστος εις τους αρχαίους μας προγόνους. Ο Θεό­φραστος επίστευεν εις την ιδιότητα της μουσικής να θεραπεύει ακόμη και σωματικούς πόνους. Όσοι πάσχουν εις τα ισχία, επίστευεν πως μπορούν να θεραπευθούν ακούγοντας μελωδίες «φρυγικής αρμονίας» εις τον αυλόν.

Μεγίστην σημασίαν απέδιδον οι αρχαίοι εις τους καλουμένους «νόμους», οι οποίοι εις τους συγχρόνους ερευνητάς παρουσιάζονται ως εν των σπουδαιότατων χαρακτηριστικών του τρόπου κατά τον οποίον εξελίχθη η Ελληνική Μουσική εις τέχνην. Οι «νόμοι» ήσαν μελωδίαι, τας οποίας διέσωζεν η παράδοσις, πιστεύοντας περί αυτών ότι είχον θείαν προέλευσίν. Υπήρχον «νόμοι» θρησκευτικοί, φέροντες το όνομα της προς ην απηυθύνοντο θεότητας και μετά ζήλου υπό των ιερέων φυλαττόμενοι. Υπήρχον «νόμοι» ύμνων και ασμάτων της καθημερινής ζωής του λαού δια τα θλιβερά, τα χαρμόσυνα και τα επίσημα γεγονότα της ζωής του ως και δια τα καθημερινά του έργα, δηλαδή δημώδη άσματα, τα οποία διεφύλαττε δια μέσου γενεών η παράδοσις. Υπήρχον επίσης «νόμοι» οργανικής μουσικής, αυλητικοί και καθοριστικοί δια τους εκλεκτούς δεξιοτέχνας. Στα Πύθια του 582 π.Χ. ενίκησε ο Σακάδας Ο Αργείος με έναν καθαρά οργανικών, αυλητικόν «νόμον». Ο «Πυθικός νόμος» περιγράφει μουσικά σε πέντε μέρη την πά­λη του Απόλλωνος με τον δράκοντα Πύθωνα. Είναι μάλλον το αρχαιότερον γνωστόν δείγμα «προγραμματικής μουσικής» και συν τοις άλλοις περιγράφει ρεαλιστικά και το τρίξιμον των οδόντων του δράκοντας εις το ψυχορράγημά του! Τα έργα του Σακάδα παίζονταν για πολύν καιρόν.

Η δυνατότης επιδράσεως της μουσικής θεμελιώνεται εις το γεγονός ότι αυτή αποτελεί ένα είδος κινήσεως και ότι δύναται συνεπώς να αντιγράψη ή να απομιμηθή κινήσεις της ψυχής. Στο άκουσμα αυτών των απομιμήσεων δημιουργούνται πάλι στις ψυχές οι αντίστοιχες ανάλογες κινήσεις - συναισθηματικές καταστάσεις - πάθη - κινήσεις, οι οποίες δύνανται να επιδρούν καθησυχαστικώς ή παροτρυντικώς. Επίσης δύναται να προκληθή συσσώρευσις ενεργείας μέχρι την εκφόρτισιν, με την οποίαν απελευθερώνεται και καθαίρεται η ψυχή. Τότε έχομεν την λεγομένην «κάθαρσιν».

Στέφανος

(από lavrys88, polemosgenel)