Όποιος δεν είναι μαθηματικός να μη διαβάσει το έργο μου

Ν. Λυγερός

Με αυτή τη φράση, ο Leonardo da Vinci καθορίζει το πλαίσιο της ανάγνωσης του έργου του. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι θεωρεί τον εαυτό του ως μαθηματικό. Ο Leonardo da Vinci ήταν μόνο μια ιδιοφυία. Εξηγεί με απλό τρόπο ότι το εργαλείο με το οποίο ανακαλύπτουμε την ουσία με την οποία ασχολείται το έργο του είναι αναγκαστικά τα μαθηματικά. Η αφαιρετική τους προσέγγιση επιτρέπει στον άνθρωπο να ερμηνεύσει τα φαινόμενα που εξετάζει μέσω της κωδικοποίησής τους και της μοντελοποίησής τους. Ο Leonardo da Vinci είχε εκ φύσεως μια ενοποιημένη εικόνα των επιστημών και των τεχνών. Και αυτή η ικανότητα προερχόταν και από τη φύση των μαθηματικών εννοιών. Τα κοινά στοιχεία των δύο τομέων αναγνωρίζονται από τη γλώσσα των μαθηματικών, η οποία μπορεί να τα ταξινομήσει σε δυναμικές κατηγορίες. Επιπλέον, η μαθηματική αντίληψη προσφέρει μεγαλύτερη ελευθερία στον ερευνητή, ειδικά όταν αυτός είναι της άποψης του ενεργού ουμανισμού. Πέρα από τη συμβατική θρησκεία, ο άνθρωπος ως ουμανιστικό ον πρέπει να αντιμετωπίσει τη φύση για το καλό της...
ανθρωπότητας. Και πράγματι, αυτή η αναζήτηση της ουσίας δίνει μεγαλύτερη αξία στον άνθρωπο εφόσον συνειδητοποιεί ότι πρέπει να παρθούν αποφάσεις δίχως την απόλυτη γνώση. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα μαθηματικά ως κωδικοποίηση της πραγματικότητας είναι αναπόφευκτα και με αυτή την έννοια πρέπει να διαβάζουμε τη φράση του Leonardo da Vinci.
Μέσω των μαθηματικών, οι γνώσεις γίνονται ανθρώπινες ανάγκες. Ως βάση δεδομένων, το σύνολο των γνώσεων παρουσιάζεται σαν ένα απόλυτο στοιχείο. Με τα μαθηματικά και με την επιλογή της δομής, αυτό το σύνολο δίνει μια έμφαση στην ανθρώπινη ελευθερία και ειδικά στην ιδιοφυΐα με την έννοια ότι αντιπροσωπεύει την ακρότατή της μορφή. Σε αυτή τη θέση δηλαδή στο μέτωπο της ανακάλυψης, ο  Leonardo da Vinci δεν μπορούσε παρά να αξιοποιήσει το εργαλείο της έρευνας. Όχι όμως ως στόχο, αλλά ως μέσον. Δίχως παρέμβαση στην πραγματικότητα, τα μαθηματικά δεν είναι παρά ένας τομέας της γνώσης. Με την παρέμβασή τους, ο άνθρωπος αποκτά ένα εργαλείο που αγγίζει την ουσία και μόνο αυτή, δίχως ν’ ασχοληθεί με τις λεπτομέρειες. Εδώ εισχωρούμε και στην κυριότερη διαφορά που υπάρχει μεταξύ λογίου και ιδιοφυΐας. Ο ένας κοιτάζει το μέγεθος των έργων των άλλων και το σχολιάζει. Ο άλλος βλέπει το έργο του και ερευνά την πραγματικότητα. Για τον πρώτο, η ανάγνωση είναι το παν. Ενώ για το δεύτερο, μόνο το έργο έχει αξία.
Το έργο του Leonardo da Vinci αποτελείται πια από το μισό του αρχικού εξαιτίας της αδράνειας της μάζας, και δεν επηρέασε την ανθρωπότητα με το βέλτιστο τρόπο εφόσον ήταν άγνωστο για περισσότερο από 200 χρόνια. Άρα είναι ακόμα πιο σημαντικό όταν το εξετάζουμε τώρα, όχι μόνο να το διαβάζουμε όπως θα έκανε κάθε λόγιος, αλλά να το ενσωματώσουμε επιτέλους στο έργο μας, στο έργο της ανθρωπότητας γα να ενισχύσει την εξέλιξή της με τα ριζοσπαστικά του οράματα μέσω των μαθηματικών του ουμανισμού.